Vertrouwen in de buurt - KISS

vertrouwen in de buurtHun buurt is beperkt tot de naaste buren en buurtvoorzieningen (buurtschool,-centrum, -kerk, -winkel), zoals dat in ons veldonderzoek werd uitgedrukt“een paar honderd meter beide kanten op”. Van der Land (2003: 69) noemt dit‘binding door nabijheid’. Afhankelijke burgers zijn, blijkens onze interviews,veelal echter wel te betrekken bij die buurt; denk aan de buurtwacht, de schoonmaakactieen – zeker in dorpen en besloten stadsbuurten – het nabuurschap.154Afzijdige burgersDe afzijdige burgerschapsstijl wordt gekenmerkt door een grote afstand tot overheiden politiek. Eigenbelang gaat voor algemeen belang, hetgeen overwegendtot uitdrukking komt in een wantrouwende en intolerante houding jegens gezag.Afzijdige burgers maken zich zorgen om hun economische posities (inkomens,prijzen en belastingen) en sociale vooruitzichten (immigratie van allochtonen).Binnen deze stijl lijkt primair plaats te zijn voor de rol van klant met een defensieve,consumentistische inslag. Afzijdigen hebben de behoefte ‘erbij’ te horen,het zijn materialistische zekerheidszoekers, die bijna voyeuristisch vergelijkenmet anderen of ze niet achteroplopen of worden achtergesteld. Zij zien zichzelfechter geenszins als groep maar als individualisten – de Amerikaanse onderzoekerFlorida (2002: xi) spreekt in dat verband van “a great paradox”. Het zijndrukke mensen, veelal anderhalfverdieners, en daardoor ‘krimpt’ hun wereld alshet ware: het gezin en de buurt tellen, maar verder sluiten ze zich relatief sterk af.Zij hebben moeite hun weg te vinden in het complexe en overvloedige informatieaanboddat hun wisselwerking met overheid en sociale spelers mede bepaalt.Ondanks hun beperkte sociale engagement en culturele geslotenheid is dezegrote groep – meer dan 30 procent van de bevolking – echter tegelijk zelfredzaam;het ‘eigen broek ophouden’ is tot een kunst verheven.Nog steeds is in Van der Lands termen sprake van ‘binding door nabijheid’, maarde schaal van hun buurt is groter dan die van de afhankelijke burgers; eengesprekspartner zei ons: “Zij doen mee zolang het te belopen is met een kinderwagenof een rollator.” In ons veldonderzoek uit hun buurtbetrokkenheid zich ineen palet van activiteiten. Ze zijn actief in de basisschool en de speeltuin, organiserenmee aan de buurtbarbecue en nemen deel aan manifestaties uiteenlopendvan het Oranjefeest en de kermis tot de lampionnenoptocht. Hun wantrouwenuit zich echter in collectief protest: kom hen bijvoorbeeld niet aan de fysiekeinrichting van de buurt. Bovendien lijkt het, zoals de recente gegevens van hetscp (2004) suggereerden, of ze zich wat terugtrekken op hun thuisfront. Hunsociale betrokkenheid is minder vanzelfsprekend dan voorheen.Afwachtende burgersDe afwachtende burgerschapsstijl wordt gekenmerkt door ongeïnteresseerdheidin de traditionele democratische instituties: mensen denken zichzelf te kunnenredden en overheid en sociale spelers als het ware niet nodig te hebben. Een kritischeen veeleisende houding wordt gecombineerd met calculerend en opportunistischgedrag, zoals bij klanten die hun consumentensoevereiniteit uitoefenen.Afwachtende burgers – iets minder dan een kwart van de bevolking – zijn op