Vertrouwen in de buurt - KISS

vertrouwen in de buurtnaar overbrugging. Diezelfde doorgaande lijn is echter niet terug te vinden in hetpolitiek vertrouwen. Afhankelijke burgers zijn weinig kritisch en vaak niet optimaalgeïnformeerd, actieve burgers juist zeer maatschappijkritisch en goedgeïnformeerd;beide groepen stellen zich echter constructief op ten aanzien van dedemocratische instituties. Afzijdige burgers – toch zo’n 30 procent van de bevolking– keren zich echter daarvan af; rekening houdend met een aanzienlijk deelgetrouwen ook binnen deze groep moet de wantrouwenskloof bij een grootaantal van hen zeer diep zijn. Afwachtende burgers – ruim 20 procent – daarentegenzijn niet geïnteresseerd in de politiek in zijn traditionele verschijningsvormen(figuur 5.3).182In de bestuurspraktijk is het probleem gelegen in het uiteenlopen van de behoeftenen kwaliteiten van (groepen) burgers. Het beleid is bovendien situationeelgebonden, hetgeen zich uit in de noodzaak tot differentiatie van beleid (hoofdstukken3 en 4). Het merendeel van de theorie gaat daaraan voorbij. In verschillendeanalyses worden óf alle sociale milieus op een hoop geveegd, waardoor hetdoorzicht wordt belemmerd, óf alle aandacht wordt exclusief gericht op eenenkele groep, waardoor de uiteindelijke beleidsvoorstellen ten aanzien van dezich voordoende vraagstukken onvolledig zijn. Inglehart (1997a: 324-341),Florida (2002: 281) en Putnam (2000: 141, 257) onderkennen bijvoorbeeld weliswaarverschillende cohorten, maar de eerste twee concentreren zich op respectievelijkde jonge postmodernisten en de creatieve klasse, zoals Putnam dat doetop het herleven van civil society voor ‘afhankelijke’ en ‘afzijdige’ burgers.Dat roept beleidsmatige vragen op. Hoe vallen de geconstateerde tekorten in hetpolitiek vertrouwen van ‘afzijdige’ en ‘afwachtende’ burgers te duiden? Zou hetkunnen zijn dat de maatschappij, en zeker de overheid daarbinnen, een te grootberoep doet op de overbruggingskwaliteiten van veel burgers? Mensen moetenintegreren in gemengde buurten en op gemengde scholen, ze moeten emanciperen,Europees een worden, als flexwerkende anderhalfverdieners huis en werkverbinden en nieuwe technologieën in hun leven opnemen. Mensen moeten, methun grotere welvaart, meer keuzes maken en veel meer informatie verwerken;het aantal televisiekanalen is daarvoor illustratief. De hoger opgeleide ‘afwachtende’en ‘actieve’ burgers kunnen de vraag nog aan, hoewel de eersten – individualistischerdan tevoren – het nut daarvan niet inzien en veelvuldig ‘passen’.Maar behoudendere en relatief lager opgeleide mensen – veelal ‘afhankelijke’ en‘afzijdige’ burgers – voelen zich overvraagd. De eersten – gezagsgetrouw en volgzaam– blijven ‘aan boord’, de tweeden haken af.Misschien is het zelfs zo dat de ‘afzijdige’ burgers een soort tegenbeweging doormaken– noem het maar een contractie (zie ook Reijndorp 2004: 38 e.v.). In plaatsvan zich te ontwikkelen in de richting van overbrugging trekken ze zich terug opde samenbinding van hun directe leefomgeving: gezin, vrienden, buurt, werk,een paar clubs wellicht. Ze moeten, zoals Motivaction (2005) laat zien, weinighebben van anderen, allochtonen bijvoorbeeld, maar zoeken hun heil binnen deeigen, herkenbare groep. Ze haken af in hun wisselwerking met de grote institu-