O’tkan <strong>kunlar</strong>Abdulla Qodiriy— Mone’ chiqib qoldi...— Qanday mone’? — dedi usta.— Mone’mi? — dedi Otabek va kulimsirab: — Men sizga bir katta gunoh qilib ketkanedim... Yo‘lda boraturib gunohimdan o‘kindim-da, sizga tavba qilg‘ali Qo‘qondan qaytdim...Agar siz gunohimni kechirsangiz, men shu daqiqada Toshkand jo‘nayman.Usta Alim ajablanib Otabekka qaradi:— Hazillashasiz...— Hazillashmayman, agar siz kechiraturgan bo‘lsangiz, gunohimni ham hozir iqrorqilaman.Usta Alim kulimsirab so‘radi:— Qani iqror qilingiz bo‘lmasa.— Ilgari kechirishka va’da berib qo‘yingiz.— Menga qolsa sizning hech gunohingiz yo‘q... Menga noma’lum gunohingiz bo‘lsakechirdim.— Rahmat, — dedi Otabek va so‘radi: — men kim?— Sizmi, siz Shokirbek!Otabek uyat aralash kulib qo‘yib dedi:— Ana usta, manim borliq gunohim sizning shu kungacha meni Shokirbek, debbilishingizdagina!— Bo‘lmasa, siz kim?— Gunohimni kechirgansiz-a?— Kechirganman.— Men siz bilgan Shokirbek emas, toshkandlik Yusufbek hojining o‘g‘li va marg‘ilonliqMirzakarim akaning kuyavi — Otabek!Usta Alim bir oz o‘zini keyinga tashladi va ko‘ziga jiq yosh chiqardi.— Siz-a? — dedi. Kelib Otabekni quchoqladi... Bu favqulodda holg‘a tushuna olmayqolg‘an Sayfi ishini to‘xtatib do‘konxonadan qarab turar edi. Usta yig‘lag‘an holda Otabekniquchoqlab o‘pdi-da, ayvonga ko‘rpacha sola boshladi.— Nima qilmoqchi bo‘lasiz, usta? — deb Otabek so‘radi.— Men o‘zimning yangi mehmonimni ko‘rpachaga o‘tquzmoqchi bo‘laman, — dedikulib usta Alim.— Men sizning ko‘rpachangizga ko‘b o‘lturganman, endi menga ortiqchatakallufingizning hojati yo‘q.— To‘g‘ri so‘zlamaysiz, Otabek, bu kungacha manim ko‘rpachamda o‘lturib yurganShokirbek otliq bir yigit edi. Endi men o‘zimning yangi mehmonim bo‘lg‘an Otabeknisiylamoqchi bo‘laman... Qani, Otabek, ko‘rpachaga chiqingiz!Otabek ustaning latifasiga kuldi-da, ko‘rpachaga chiqib o‘lturdi. Bu vaqt Jannatopaning «shahid o‘lgan bolam» deb yig‘lag‘an tovushi eshitildi-da, Otabek gunohkor biryuz bilan usta Alimga qaradi. Ul esa Otabekning bu qarashidag‘i ma’noni sezgan edi:— Zap qilg‘ansiz, Otabek, — dedi usta, — yomonlarning jazosi shunday bo‘ladir...Yoningizda kishilaringiz bor edimi?— Yo‘q.Usta Alim Otabekka tushuna olmay qarab turg‘ach, so‘radi:— Uch dushmanga qarshi yolg‘iz o‘zingiz?— Yolg‘iz o‘zim! Xudo yomong‘a jazo beraturgan bo‘lsa, shundoq bo‘lar ekan.Usta Alim tamom ajabda qolg‘an edi:— Subhonolloh! Qanday yuragingiz bor ekan, Otabek! Qo‘lingizdan boshqa yeringizdajarohat yo‘qmi?— Yo‘q. Bo‘ksam ustiga bir oz xanjar uchi tegib o‘tkan bo‘lsa ham ahamiyatsiz.— Xudoga shukur, Otabek! Sizning bu ishingizdan qayin otangizning xabari bor edimi?140
O’tkan <strong>kunlar</strong>Abdulla Qodiriy— Yo‘q edi. Bu ishni hozirg‘acha bir o‘zim va bir tangri bildi. Endi bu sirnibilguchilarning uchunchisi siz bo‘ldingiz!— Astag‘firulloh! — deb qo‘ydi usta Alim, — raqibingiz Homidni birinchi martaba ustaFarfi orqaliq tanig‘aningizmi?— Birinchi martaba tanishim, — dedi uflab olib Otabek, — bunga ham sizning bilanbo‘lg‘an oshnalig‘im ko‘mak berganlikdan sizga minnatdorlik qilishdan ojizdirman.— Sizning aqllar ishonmaslik qahramonlig‘ingizg‘a yuragim qinidan chiqish darajasigayetdi! Otabek, Homidning bu keyingi rejasini qayerdan bildingiz?Otabek kuldi.— Xudog‘a shukurlar bo‘lsunki, manim tortqan ohlarimni quriqqa yubormay, kutmaganyerdan sirni bildirdi. Men sizga hikoyamni boshidan so‘zlab beraymi va yo Homidningrejasini bilishimniginami?— Boshidan so‘zlangiz, Otabek! — dedi hovliqib usta Alim va ish to‘qish ila mashg‘ulSayfini savzi to‘g‘rashqa buyurdi.Usta Alimni hikoya tinglamak uchun hozirlang‘an ko‘rgach, Otabek dedi:— Tahoratning sababi yodingizdan ko‘tarildi shekillik!— Ko‘tarilgani yo‘q, Otabek, yomonning janozasidan yaxshining hikoyasi foydalikko‘rinadir... Qani, so‘zdan keling!Otabek o‘zining chin do‘stig‘a birinchi marta Marg‘i-lon kelishidan tortib hikoyasiniso‘zlab ketdi. Uning uch yil ichida boshidan o‘tkanlarini bir soatlik vaqtga cho‘zilib, Sayfioshni suzib kelganda yo‘lda uchrashqan Rahmat bilan hikoyasini tugatdi. Usta AlimOtabekning yelkasiga qoqib der erdi: — Sizda chin yurak bor, do‘stim. Bu yurakingiz bilanhech vaqt dard qolmaysiz, Otabek! Ammo mendan chin ismingizni yashirib kelganingizuchun sizni ayblay olmayman. Biroq jum’a kun kechasi Homid izidan manim havlimga kirib,menga o‘zingizni bildirmay ketkaningizga xafa bo‘laman, xudoy ko‘rsatmasin bir falokatyuz berganda nima bo‘lar edi?Oshdan so‘ng usta Alim shunday fotiha o‘qudi:— Dushmanlaringizning yo‘q bo‘lg‘anlari chin bo‘l-sin, suyganingiz bilan endi mas’udyashang!Otabek tashakkur etdi. Tag‘in bir oz choy ichib so‘z-lashqandan so‘ng, Otabekdaftaridan ikkita xat chiqarib dedi:— Sizga og‘ir kelmasa, bir xizmat topshirmoqchi-man, usta!— Buyuringiz!Otabek qo‘lidag‘i xatlarni uzatib:— Men shu soatning ichida Toshkand jo‘nashg‘a majburman. Shuning uchun siz buxatlarni qayin otamnikiga o‘z qo‘lingiz bilan eltib berasiz.Usta uning bu gapiga tushunolmay qoldi:— Nega endi Toshkand jo‘naysiz, o‘zingiz...— O‘zimga mumkin emas, chunki... ikki tomong‘a ham o‘ngg‘aysiz. Men hozir ketishkamajburman, balki o‘zingiz ham onglarsiz.— Ongladim, — dedi usta va: — gap-so‘z bosilayozg‘ach, kelmakchimisiz?— Balki... — deb to‘xtadi Otabek, — xatlarning birisi qayin otamg‘a, ikkinchisi unga, —dedi.— Xo‘b.— Qayin otamg‘a yozg‘anim qisqa bo‘lg‘ani uchun siz unga mendan eshitkanlaringizniso‘zlab qondirarsiz. Qutidor bilan ishingizni tugatib qaytishingizda uning xatini berarsiz,tuzikmi?— Ma’qul.— Uchrashqaningiz to‘g‘risida menga ma’lumot yozsangiz, tag‘in minnatdor qilaredingiz...141