O'tkan kunlar - Islom Media

O’tkan kunlarAbdulla QodiriyIlgari shunday savol chog‘larida o‘zining yolg‘on javoblaridan juda xafalanar,Hasanaliga o‘tkan gaplarni birin-birin aytib bergusi va «manim uylanishimga sen sababbo‘lg‘an eding, endi uni mendan ajratdilar”, deb undan o‘z dardiga davo istagusi kelar edi.Hozir o‘zidan xafalik, o‘ng‘aysizliq sezmagan bo‘lsa ham boshig‘a «o‘zim borolmasam-da,Hasanalini yuborishim va kezini topib o‘tkan gaplarni otag‘a hikoya qilishim kerak edi”,degan fikr keldi. Bora-bora bu fikr uning boshig‘a jiddiy o‘rinlashib oldi, shu to‘g‘ridachinlab o‘ylab ketib kayfi ham tarqalayozdi. Do‘konni yopib, Hasanali bilan birga ketdi —yo‘lda, mehmonxonada birga o‘lturib osh yedi, dasturxon ustida uning o‘ylag‘ani faqat shubo‘lib qoldi. Biroq bu fikr qaror tusiga kirib keta olmadi, daqiqa sayin tarqalib borg‘ankayfidek turlik mone’larg‘a uchray boshladi:— Hali Marg‘ilonda ishlar qalayikin? Ular yana aynab qolmag‘anmikinlar? Marg‘ilondanbir narsa pay-qamay turib, kishini ovora qilishg‘a arzirmikin?..Bu kun quyosh ochiq havoda kezishi uchun jim-jim tovlanib, yer yuziga kulib qaradi.Ikki kundan beri quyosh betini qoplab, turlik yerlarga jon suvi sepish ila charchag‘an bahorbulutlari burchak-burchakka tarqalib borar edilar. Uyalaridan chiqish bilanoq chumchuqlarchirqillashib, musichalar kukulashdilar. Anovi ar-ar terakka uya qo‘yishg‘a o‘ylag‘an bir juftkarruklar ham vijir-vijir qilishib kengash ochdilar. Podachining tovshini eshitib, dalagaoshiqg‘an onasig‘a ergashib qashqa buzoq ham mag‘rab yubordi. Modasiga tegishkaniuchun tomdagi kaptar ham bo‘qog‘ini chiqarib raqibining tevaragida yag‘rin beraboshladi... Qisqasi bu kun uyg‘onishdanoq butun koinotning yaxshi tush ko‘rib turg‘anlig‘isezilar edi.Bahorning bu kungi sihirlik kuni Otabekni ham qitiqladi. Choyini naridan-beri tugatib,Hasanali ketidan guzarga chiqdi. Ul guzarga chiqg‘anda Hasanalining qo‘shnisi bo‘lg‘an Alierinibkina do‘kon taxtasini tushirmakda edi. Otabekni ko‘rish bilan do‘kon ochishnito‘xtatdi:— Bu kun bo‘shmisiz, bek aka?— Bo‘shman.— Bo‘sh bo‘lsangiz, Ming o‘rukka1 — qimizga borar edik, — dedi Ali. — To‘la qozoqbiyalarini yayloqqa solibdir.— Do‘koningiz-chi?Ali tushirgan taxtasini qaytadan joyig‘a qo‘yaberdi:— Dunyoning ishi bitar emishmi, bek aka. Xo‘b desangiz, do‘konni yopaman.Otabek yarqirab chiqib kelgan quyoshg‘a qaradi:— Yoping bo‘lmasa, — dedi.Otabek Hasanalining do‘koni vositasida Ali bilan yaqinda tanishqan edi. Ul ichi kirsiz,serkulki, ochiq-qina bir yigit bo‘lub, bek bilan go‘yo ko‘b yillardan beri bo‘lg‘an tanishlarchamuomala qilar edi.Bekga bu tasodif juda qulay keldi. Chunki uydan chiqishdanoq uning qasdi bu kunnidalada o‘tkizmak edi. Et oldilar-da, yayovlashib Ming o‘rukka ketdilar.«Ming o‘ruk» mavzi’i otidan ham ma’lum, bunda ming chog‘liq o‘ruk daraxti o‘sqanuchun bo‘lib, Shiblining suvidan boshlab to Salor arig‘ig‘acha qator-qator o‘ruklar edi.Salorning narigi yog‘i biydek qir, endigina ko‘m-ko‘k o‘t gilami unib chiqg‘an edi. Mingo‘rukning etagi bo‘lg‘an Salor bo‘yicha uch-to‘rtta qozoq o‘tovlari tikilgan edilar. Ikkisi Salorbo‘yig‘a yetib, To‘la qozoqning kelinchagiga etni sho‘rva qilish uchun berdilar.Ali o‘tovdan kiygiz olib, Salor bo‘yiga yozdi. Kelinchak yostiq, ko‘rpacha tashlab berdi,Otabek hordiq chiqarib yaslandi.Quyosh ozorsizg‘ina qizdirar edi. Yengilgina eskan shamol dimog‘qa turlik o‘lan islarinikelturib urar edi. Bir necha qaldirg‘och Salorning oqishi bo‘ylab uchar va uchkan ko‘yi«valfajri» o‘qur edilar2. Poyonsiz qirning yuqori-quyi o‘rinlari yakrang ko‘kat va ko‘z157