Aldona JawÅowska drogi kontrkultury
Aldona JawÅowska drogi kontrkultury
Aldona JawÅowska drogi kontrkultury
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
domość wolności. „W systemie demokratycznym ludzie są<br />
wolni bardziej niż kiedy indziej, lecz jest to wolność wewnątrz<br />
systemu. Ich opinie, potrzeby, dążenia nie wykraczają<br />
w żadnym momencie poza ustabilizowaną rzeczywistość<br />
społeczną. Stają się coraz bardziej pasywni wobec aparatu<br />
politycznego i ekonomicznego, podporządkowani produkcji<br />
i konsumpcji." 5 Wprawdzie kultura przestała być<br />
elitarna, ale czyniąc ją łatwo dostępną, wyrugowano z kultury<br />
to, co w niej istotne: treści poznawcze i jej swoistym<br />
językiem wyrażone prawdy. Wiele tych istotnych treści nie<br />
mieści się już w narzuconym przez cywilizację języku operacjonalnym,<br />
na który przekładana jest literatura czy sztuka.<br />
W tym narzuconym języku i kręgu pojęć wiele treści<br />
kultury po prostu się nie mieści. Znikają, gdyż nie mogą<br />
być odczytane. Wszystko zostaje spłaszczone, zredukowane<br />
do wymiaru operacjonalno-technicznego. „Z treści i symboli<br />
kultury odchodzą nie tylko Bogowie, Herosi i Rycerze,<br />
lecz także wiele problemów, które nie zostały rozwiązane,<br />
wiele walk, w których nie odniesiono zwycięstwa." 6<br />
Rozdrobnienie wartości transcendentnych kultury przez<br />
technologię upowszechnienia, dewaloryzacja środków, za<br />
których pomocą może się ona stać narzędziem komunikacji<br />
i wyrażać swe właściwe treści, doprowadziło do destrukcji<br />
tradycyjnych form literackich i artystycznych. Nawet stare<br />
dzieła zatraciły w tym przemiale swą autentyczną prawdę<br />
i wartość. Wielki przemiał, któremu poddana jest współczesna<br />
kultura, polega na przemieszaniu i bezkonfliktowym<br />
współistnieniu sprzeczności, znajdującym odbicie także<br />
w języku potocznym. Jest to świat „zamkniętej mowy"<br />
7 , gdzie ciągle powtarzane hasła nabierają oczywistości<br />
mimo swej kompletnej absurdalności. Wszelkie poglądy<br />
przeciwne zostają unieszkodliwione poprzez wciągnięcie<br />
ich w mechanizm przemiału. Przerażająca zdolność wchłaniania<br />
lub brutalnego niszczenia opozycji charakteryzująca<br />
współczesne systemy, zapewnia ich homeostazę. W świecie<br />
„zamkniętej mowy" następuje odwrócenie sensu podstawowych<br />
słów i problemów. Wojnę prowadzi się w imię<br />
5 Tamże, s. 321.<br />
6 Tamże, s. 320.<br />
7 H. Marcuse, One-Dimensional Man. Studies In the Ideology of<br />
Advanced Industrial Society, Boston 1964, cyt. wg wyd. franc. L'homme<br />
unidimensionnel, Paris 1968.<br />
308
Change language