Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

ie. Choroba psychiczna jest ideologią, poza którą psychiatrzy
ukrywają przed samym sobą i pacjentami prawdziwą
sytuację społeczną. Tymczasem choroby psychiczne
nie mogą być zrozumiane, jeśli są zaciemnione ich społeczne
źródła. Jednocześnie nie może być zrozumiana żadna
odmienność zachowań społecznych, jeśli się je sprowadzi
do stanu choroby. Psychiatryczne kategorie choroby i zdrowia
— zdaniem kontestatorów — osadzone są w tradycji
sekt religijnych, znanych z historii i wykorzystywanych w
różnych układach politycznych.""
Najgroźniejszą formą utrwalania fałszywej świadomości
przez środki masowego przekazu jest wprowadzenie specyficznego
języka ograniczającego kontakt, pozwalającego
„widzieć" i ujmować pojęciowo tylko wybrane jej aspekty.
„Telewizja kłamie w przekazywanych faktach, lansowanych
wzorach i wartościach, interpretacjach politycznych
wydarzeń, we wszystkim! Kłamie, ponieważ przekazuje
własny system kodu, pseudoobiektywizuje rzeczywistość,
uczy niewidzenia, potrzebuje własnych kłamstw, ponieważ
chce przekształcić ludzi w pozbawionych kulturowego zakorzenienia
konsumentów, a naród w bezkształtną masę
nie związanych poczuciem wspólnoty jednostek." 78 Ten kierunek
krytyki rozwijali przede wszystkim sytuacjoniści
(por. „społeczeństwo spektakli"), a także Buch 22 Marca.
Ruch przeciw kulturze, wysuwający żądania zastąpienia
hasła upowszechnienia kultury upowszechnieniem twórczości,
odrzucał środki masowego przekazu jako jednokierunkową
transmisję, uniemożliwiającą bezpośrednią ingerencję
widza, ograniczającą jego wpływ na formę i treść
przekazu. Niezależnie więc od tych treści, nawet możliwych
do zaakceptowania, zakwestionowany być musi podział na
nadawców i odbiorców, tym bardziej jeśli wskutek centralizacji
przepływ informacji w tę drugą stronę jest praktycznie
żaden. Protestowano przeciw narzuceniu ogółowi
pasywnej postawy wobec odbieranych treści, domagano
się daleko idącej decentralizacji TV, radia, prasy, tak by
umożliwić ścieranie się opinii i rozszerzyć krąg współpracowników,
korespondentów, doradców.
77 Cytowany już nr specjalny „INK", poświęcony represji (M. Schatzman,
Repression: Life).
78 T. Gitlin, „Przeklęty establishment posiada mass-media", The
Movement..., s. 366.
192