Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

płaszczyźnie upowszechnienia będącego warunkiem integracji
kulturowej. Konsumpcja kultury odrzucona została
na rzecz upowszechnienia twórczości, rozwijania ekspresji,
niekoniecznie prowadzącej do dzieł wielkich i trwałych.
Utożsamiono z kulturą możliwość uczestniczenia we
wszystkich dziedzinach społecznego i indywidualnego życia.
Odrzucono uczestnictwo typu „transmisja" na rzecz
uczestnictwa typu „dialog". Zakwestionowanie objęło
w związku z tym instytucje upowszechniania i wprowadzania
w kulturę: system kształcenia, mass-media oraz całą
infrastrukturę kulturową, traktowaną jako narzędzie kształtowania
poglądów zgodnych z potrzebami wielkich przedsiębiorstw
przemysłowych i aparatu władzy państwowej.
Chociaż ruch młodzieży wyraził się najpełniej w krytyce
i tworzeniu modelu kultury, kontestacja objęła także pozostałe
elementy „systemu historycznego działania", próbując
sformułować własne koncepcje konkurencyjne. Akumulacji
zgodnej z interesami panującej klasy i zapewniającej jej
funkcjonowanie przeciwstawiono inne zasady gromadzenia
i podziału dóbr zgodnie z przekonaniem, iż rozwój ekonomiczny
powinien być ukierunkowany według zmiennych
kryteriów postępu, wypracowanych kolektywnie w małych
grupach. Osobiste wybory i decyzje w sferze produkcji
przeciwstawiano wzrostowi kierowanemu przez siły władzy
i zysku wielkich organizacji. Koncepcja „samozarządzania"
(l'autogestion) jest — zdaniem Touraine'a — powracającą
w historii podstawową utopią afirmująca równoczesność
rozwoju społecznego i rozwoju wspólnoty. Oczywiście ten
model organizacji społecznej nie może wyjść poza sferę
projektu w społeczeństwie akumulacji i wymiany oraz stosunków
klasowych. „Lecz ten temat określa sens nowego
ruchu społecznego. Nie jest to nowy program zarządzania,
lecz walka przeciw koncentracji władzy i decyzji polityczno-ekonomicznych."
36
Zakwestionowano także pozostały składnik historycznego
systemu działania — typ wiedzy i teorii poznania. Sposób
widzenia rzeczywistości, naukowe prawdy ukazujące świat
taki, jakim jest obecnie, jako realny i jedynie możliwy,
odrzucono na rzecz permanentnej utopii. Bardziej prawdziwe
i realne jest to, czego nie ma — jeszcze nie ma, niż
36 A. Touraine, Production de la société, s. 194.
304