Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

turze dominują utopie heroiczne, a utopie zakonu stanowią
wyraźną większość w stosunku do utopii polityki.
Mimo dużej różnorodności utopijnych pomysłów można w
nich odnaleźć wspólne, powtarzające się treści, choć w róż*
ny sposób manifestowane. Nie podejmujemy więc próby podziału
tych utopii ze względu na zawartość treściową. Bardziej
interesujące wydały nam się ich bezpośrednie źródła,
sposób powstawania. Za kryterium podziału przyjęliśmy
więc to, kto je tworzy i w jaki sposób. W rezultacie wyodrębniliśmy
trzy rodzaje kontrkulturowych utopii: 1. Utopie
realizowane, powstające w toku działalności praktyczni,
w akcjach protestacyjnych, w ruchu wspólnotowym,
gdzie możliwość zmiany jednocześnie się odkrywa i realizuje,
a treść utopii wzbogaca z dnia na dzień o coraz nowe
elementy. 2. Utopie przeżywane, których podstawę stanowią
indywidualne doznania mistyczne, osiągane często za
Pomocą narkotyków, odsłaniające niedostępne zmysłowemu
poznaniu wymiary świata. Wizje te mają swych autorów
i inspiratorów, jednak i one — podobnie jak utopie
realizowane — nie są zamkniętymi całościami, składają się
z ruchomych wymienialnych elementów. Trudno więc ustalić,
które z będących w obiegu treści wywodzą się z zainspirowanych
przez tych autorów wizji pierwotnych, które
zaś przyrosły w toku zdobywania i wymiany nowych doświadczeń.
3. Utopie społeczne — oparte na filozoficznych
koncepcjach człowieka i w zamierzeniu ich autorów nie będące
utopiami. Przykładami takich zbieżnych z ideologią
kontrkultury przeciwstawień człowieka prawdziwego i rzeczywistego
oraz społeczeństwa wolności i społeczeństwa
totalnego przymusu są niektóre teksty Marcusego, Micha,
a także „Cybernanthrope" — negatywna utopia Lefebvre'a.
UTOPIE
REALIZOWANE
Odrażającym obrazom społeczeństwa będącego uosobieniem
gwałtu, niesprawiedliwości, zakłamania i stępienia nie przeciwstawia
się tu szczegółowych opisów nowego porządku,
lecz przykłady sytuacji, w których rozkwita „prawdziwe
życie", uwolnione od niszczących duchowo i biologicznie
Presji skompromitowanego systemu.
Willener, Edgar Morin, Paul Goodman i inni teoretycy
267