Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

twórczości. Zakwestionowanie kulturowego elitaryzmu we
wszystkich jego przejawach, odrzucanie profesjonalizacji
w dziedzinie kultury na rzecz rozbudzenia u wszystkich
ludzi potrzeby twórczości, która przejawiać się może
w działaniach zupełnie codziennych, dotyczących najbliższego
otoczenia i własnego życia, jest jednym z podstawowych
haseł rewolucji w kulturze.
Zniesienie podziału na wydających rozkazy i wykonawców
zostało z dziedziny politycznego działania i pracy rozszerzone
także na sferę kultury. Obalenie podziałów jeszcze
bardziej zbliżyło sferę polityki i kultury. Kultura, zarówno
jako twórczość artystyczna, jak i zespół zobiektywizowanych
wytworów, norm, czy wzorów zachowania,
przestała być czymś politycznie neutralnym. Sztuka przechodzi
w życie codzienne, życie staje się „sztuką życia",
cywilizacja przekształca się zgodnie z wartościami kultury.
Dlatego więc kontestatorzy uważali wszelkie manifestacje
w stylu happeningu za walkę rewolucyjną, w swoich zaś
najbardziej zbliżonych do tradycyjnego ruchu politycznego
formach kontestacja była również świadomą krytyką kultury,
próbą wydobycia się poza ramy kultury zobiektywizowanej
i praktykowanej. Jednym z powtarzających się
nieodmiennie we wszystkich krajach haseł było hasło zmiany
świata poprzez zmianę sposobu życia, stylu życia, zmianę
samego siebie. To przenikanie się ruchu politycznego
i artystycznego nie jest zresztą czymś nowym, podobne
ambicje mieli twórcy ruchu da-da, surrealiści czy futuryści
włoscy, do których zresztą burzyciele kultury lat sześćdziesiątych
często nawiązują. Chociaż walka o uwolnienie
świadomości miała charakter pozainstytucjonalny, zaś hasła
odnowienia kultury i tworzenia własnych form ekspresji
były obecne we wszystkich niemal akcjach, uformowały
się w Ruchu ugrupowania, które poszukiwanie przejścia
od rewolucji w kulturze do rewolucji społecznej uznały za
swój cel podstawowy. Analiza form działania i założeń programowych
tych grup ukazuje główne kierunki krytyki
kultury społeczeństwa konsumpcyjnego oraz zarysy koncepcji
kultury pozwalającej na nowo odnaleźć utraconą
jedność człowieka i świata.
8 — A. Jawłowska