Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

ze i dramaturgii i dzięki tej transmisji upowszechnił
w pewnych kręgach jako „sposób bycia". Kontestacyjny
światopogląd tworzy się anonimowo i zbiorowo. Sytuacja
jest tu odwrotna. Z tych pozornie chaotycznych i niekoherentnych
treści, najpierw realizowanych w życiu, potem
uświadomionych i zwerbalizowanych, próbuje się odtworzyć
uporządkowaną całość. Można by oczywiście w światopoglądzie
tym odszukać określone inspiracje lub wymienić
twórców, których poglądy oddziałały na hasła zbuntowanej
młodzieży lub były z nimi zbieżne. Nie to jednak jest charakterystyczne,
lecz to, co poza nie wykracza: odkrycie że
rzeczywistość zupełnie nie pasuje do obrazów, jakie ukształtowała
szkoła i system wychowania, nie funkcjonuje wedle
praw, jakie miały regulować jej działanie. Jest to odkrycie
podwójne: rozdźwięku między wartościami oficjalnymi, odświętnymi,
a rzeczywiście realizowanymi, i pozorności wartości
realizowanych — pieniądza, kariery, prestiżu itp. —
jako niemożliwych do przyjęcia. Nie dlatego, że są sprzeczne
z odświętnymi, lecz dlatego że ich osiągnięcie obraca się
przeciw człowiekowi. Zakwestionowanie całości organizacji
społeczno-ekonomicznej i kultury nie jest w jednakowym
stopniu udziałem każdej grupy i każdej akcji włączonej
w ruch młodzieży. Rozbijanie utrwalonych wyobrażeń
o tym, co dobre i złe, prawdziwe i pozorne, a także próby
rzeczywistej walki realizowały się poprzez ataki przeciw
poszczególnym częściom systemu społecznego. „Jak zwykle,
gdy rodzi się nowy ruch społeczny — pisze Touraine — żądania
najbardziej szczegółowe i wizje najbardziej utopijne
występują obok siebie lub mieszają ze sobą." 2
Na wspólne uderzenie w podstawy systemu składały
się więc nie tylko ataki wymierzone świadomie w całokształt
wartości i materialnych form istnienia społeczeństwa,
lecz także w określone punkty, uznane za najważniejsze
ze względu na sytuację kulturową, czy miejsce
w strukturze społecznej grup podejmujących walkę. Takie
grupy, skoncentrowane na dążeniu do wyraźnie sprecyzowanych
i dość wąskich celów — jak np. Free Speech Movement,
w pierwszej fazie swego działania były silnie osadzone
w aktualnej rzeczywistości i nie proklamowały koniecz-
2 A. Touraine, Le mouvement de Mai ou le communisme utopique,
Paris 1968, s. 279.
12