Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

na, zdrowie, sport, odbieranie spektakli itp. Cybernanthrope
jest giętki w sposób kontrolowany, nastawiony na informacje,
pogodzony ze światem, śmieje się rzadko, ciągle
się uśmiecha. Zapomina jednak o jednym, że ta doskonała
samoregulacja napotyka nieprzekraczalną granicę — śmierć.
Nie uwolni od niej odrzucenie świadomości dramatu życia,
zanegowanie dialektyki historii, wyobraźni. Wobec tej
Prawdy absurdalna racjonalność Cybernanthrope'a wywołuje
śmiech i prowokuje do ukazywania jego sytuacji w wymiarach
gorzkiego humoru.
Kontestacja odkrywa i demaskuje również mit techniki
w sferze rzeczywistości społecznej i nauk humanistycznych.
Przeniesienie na grunt nauk społecznych zasady technicznej
operacjonalności, języka, pojęć zaczerpniętych ze świata
techniki jest często przedmiotem krytyki ruchu przeciw
kulturze. Teorie rugujące wszelkie sądy wartościujące
opierają się na wierze, że nauka może kierować się wyłącznie
wewnętrznymi prawami własnej dyscypliny i badać
jedynie pole obiektywnych faktów. W konsekwencji tej
Próby „oczyszczenia" nauki z wartości teorie są podzielone
wedle pewnych z gruba ciosanych, wysoce abstrakcyjnych
pojęć — takich jak: utylitarność, efektywność, produktywność,
równowaga, racjonalność zamaskowanych pod przybraniem
„naukowości". Stwierdzenie, że fakt społeczny jest
rzeczą, prowadzi do reifikacji stosunków społecznych. Zreifikowanemu
społeczeństwu odpowiada zreifikowany słownik.
Stosunki społeczne są ujmowane jako stosunki między
rzeczami. Rynek redukuje różnice jakościowe do wymiernych
różnic ilościowych. Wartości są czymś użytkowym,
do sprzedania i wymiany (praca jako wartość wymienna,
kwalifikacje itp.). Akcentuje się obiektywność tych stosunków
i przez to eksploatacja jest traktowana jako fakt naturalny
i nieunikniony. Kapitalistyczny system ekonomiczny
przedstawia się więc nie jako organizację kontrolowaną
Przez jednostki czy grupy, lecz działającą „obiektywnie",
dzięki naturalnym siłom i prawom. Sam człowiek widzi
siebie jako kompleks mechanizmów lub jako serwomechanizm.
Te punkty widzenia są szczególnie preferowane przez
Psychologów, stąd twierdzenia typu: „Człowiek jest kompleksem
regulatorów przywracających poprzez kompensujące
działanie wielu cyklów sprzężeń, posłusznych z góry
założonym kryteriom efektywności, równowagę zakłóconą
201