Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

wymiarowym. I Fromm, i Marcuse poświęcili wiele miejsca
analizie mechanizmów tłumienia uczuć, kaleczenia osobowości
już od najwcześniejszego dzieciństwa przez rozwijanie
tylko jednej z wielu jej właściwości — operatywności
działania i myślenia. Ich sprzeciw wobec ograniczania samodzielności
myślenia i miażdżąca krytyka systemu edukacji,
kontynuowana przez Paula Goodmana, powtórzona
została w kontestacyjnych wystąpieniach. Wedle Fromma
w zakresie wszelkich podstawowych zagadnień jednostkowego
bytu, w zakresie problemów psychologicznych,
ekonomicznych, politycznych i moralnych ogromna część naszej
kultury pełni tylko jedną funkcję — zaciemnia sprawy.
Odpowiada to krytyce „fałszywych obrazów" podejmowanej
przez sytuacjonistów.
Pierwowzorem kontestacyjnego ataku na autorytaryzm
na wszelkich płaszczyznach życia społecznego i międzyludzkich
kontaktów, stała się charakterystyka autorytarnych
rządów i analiza typu osobowości mieszczańskiej
w kategoriach autorytaryzmu, której autorem był Theodor
Adorno.
Krytyka środków masowego przekazu jako narzędzia
autorytaryzmu paraliżującego aktywność i samodzielność
myślenia przez niszczenie ustrukturalizowanych obrazów
świata jest jednym z tematów nie tylko Marcusego, lecz
także Fromma. ,,Radio, filmy i gazety sieją pod tym względem
spustoszenie. W środku komunikatu o zbombardowaniu
miasta i śmierci setek ludzi, pojawia się reklama mydła czy
wina [...] Kroniki filmowe pokazują sceny torpedowania
okrętów, a zaraz po nich pokazy mody..." 141 Wszystko to
sprawia, że na wiadomości przestaje się po prostu reagować,
następuje znieczulenie moralne, przeciw któremu buntowała
się zaangażowana młodzież d o którym pisali Marcuse
i Illich. W imię wolności odbiera się życiu wszelką
spójną konstrukcję. Rozpada się ono na wiele drobnych,
oddzielnych części pozbawionych jako całość wszelkiego
sensu. Człowiek oszołomiony i zalękniony nie przestaje
wpatrywać się w te małe, nic nie znaczące kawałki.
Negatywne działanie środków masowego przekazu, utrzymujących
postawy konformistyczne, analizuje Mills:
„Środki masowe mówią człowiekowi z mas, kim jest, do-
141 Tamże, s. 236.
258