Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

młodych, którzy nie bardzo mają co kwestionować, gdyż
nie przyswoili, sobie nawet podstawowego zakresu wiedzy
zawartej w programach ich studiów, brzmią dość śmiesznie.
Żądania odnowy nauki, dążenie do weryfikacji kryteriów
prawdziwości jej wyników, krytyka procesów insty-
- tucjonalizacji nauki i jej społeczno-politycznych uwikłań
jest na pewno słuszna. Nie ma jednak innej drogi do zakwestionowania
nauki niż przez naukę samą. W przeciwnym
wypadku również to zakwestionowanie stanie się pozornym
gestem.
Wymienione tendencje skrajnie antyracjonalne nie są —
trzeba to wyraźnie podkreślić — ani dominujące w ruchu
młodzieży, ani dla tego ruchu jedynie reprezentatywne.
Istnieją jednak i stanowią pewne zagrożenie dla dalszego
rozwoju i w sferze ideologii, i działania. Zagrożenie to pogłębia
fakt, iż te skrajne tendencje mają sprzyjające podłoże,
ponieważ nastawienia irracjonalistyczne są wśród młodzieży
dość powszechne jako element samookreślenia, for-v
ma sprzeciwu wobec nienaruszalnego i uporządkowanego
świata dorosłych.
Wiele wątpliwości nasuwają niektóre sposoby rozumienia
i realizacji wspólnych całemu ruchowi i silnie akcentowanych
haseł „spontaniczności", „autentyczności", „bycia sobą"
itp. Hasła te dotyczą zarówno zachowań jednostkowych,
jak i zbiorowych. Atrakcyjność tych haseł w społeczeństwach,
w których nawet sfera prywatności poddana jest
społecznej kontroli i podporządkowana wyraźnie sformułowanym
regułom i wzorom pozwalającym na wykrycie i dezaprobatę
odchyleń, jest zrozumiała. Zachowanie spontaniczne,
pojęte jako zgodne z impulsem emocjonalnym,
z rzeczywistymi potrzebami, pragnieniami i przeciwstawione
konwencjonalnej obłudzie oraz koniecznościom narzuconym
przez społeczną rolę, są wartością godną realizacji.
Spontaniczny ruch społeczny, będący protestem lub afirmacją
określonych stanów rzeczy, wyrastający bezpośrednio
z konkretnych sytuacji ludzi dążących do zmiany lub
ugruntowania swego położenia, przeciwstawiony działalności
zinstytucjonalizowanych organizacji, których cele są coraz
bardziej dalekie i niejasne, jest również wartością nie
wymagającą szczególnych rekomendacji.
Zastrzeżenia budzi natomiast rozumienie „spontaniczności"
i „autentyczności" wywodzące się z filozoficznych kon-
310