Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

niem. Powinna raczej przekazywać lub odtwarzać doświadczenie
bezpośrednie. Wybór wartości jest zawarty w każdym
akcie twórczym. Sztuka walcząca dąży do rozbicia
konstrukcji racjonalnych i wydobycia na jaw pierwotnych
prawd, opartych na potrzebach człowieka. Sztuka i świadomość
ludzka to jedno."
Problemom teatru guerilla — łączącego funkcje własnej
ekspresji, terapii i autoterapii, a zarazem propagandy politycznej
— wiele miejsca poświęcono w publikacjach i pismach
„undergroundu". Nowy styl teatru guerilla doprowadzić
miał aktorów i uczestników do sytuacji odwrotnej
niż ta, jaką zazwyczaj stwarza teatr. Chodziło o to, by
uwolnić się od ról i zacząć grać samego siebie. Teatr ulicy
miał więc zachwiać w ludziach poczucie tożsamości ich samych
i ich społecznej funkcji, miał ośmieszyć instytucje
i aparat władzy, prowokować, drażnić, wywoływać reakcje
•— nawet agresywne — zmuszać do dyskusji. Pisma podziemne
zamieszczają rady i wskazówki, jak uprawiać tego
typu działalność. Oto przykład sztuk teatru guerilla, proponowany
kolegom przez Marca Estrina: 105 Pierwsza sztuka
— Malarz — toczy się w sposób następujący: w miejscu publicznym
i uczęszczanym, np. w jakimś parku czy na ulicy,
rozkłada się ostentacyjnie przybory do malowania, sztalugi,
palety itp., po czym zaczyna szkicować coś zwyczajnego,
neutralnego politycznie, np. Biały Dom. Rzecz trwa przez
kilka dni, w tym czasie malarz stara się zwrócić na siebie
uwagę przechodniów, policjantów i wzbudzić w nich sympatię.
Zachęca do rozmów, pokazuje, jak postępuje praca.
Dopiero gdy codzienni widzowie się przyzwyczają, na obrazie
z głów dostojników Białego Domu zaczynają wyrastać
ośle uszy, w tle pojawiają się samoloty i lecące bomby
oraz inne symbole „porządku i władzy" i zwykły obraz
przekształca się w karykaturę ustroju. Uprzednio warto
nawet zadbać o wywiady w prasie i o szerszy rozgłos.
Innym rodzajem teatru są wszelkie „sztuki konferencyjne".
„Artyści" starają się przedostać na salę obrad jakiejś
konferencji i przed jej rozpoczęciem umieścić wielkie
ekrany, tak by ludzie uznali je za część wyposażenia
sali. W pewnym momencie puszcza się „nielegalny" film
105 Four Guerilla Theatre Pleces from the American Playground,
,,The Drama Review", lato 1969.
219