Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

lania pomocy, gdyż za każdy wypadek odpowiada jakaś instytucja.
Po co pomagać chorym, od tego są lekarze, po co
Przejmować się cudzym położeniem materialnym, załatwią
to związki zawodowe lub organizacje charytatywne. Nie ma
obowiązku współczucia i rozumienia drugich, załatwią to
Poradnie psychologiczne, o rozwój indywidualny zatroszczy
się szkoła. Antyczłowiek Illicha jest moralnie indyferentny,
niezdolny do wyrażenia uczuć, pozbawiony wszelkiej spontaniczności.
To człowiek, który utracił sam siebie, tracąc
autentyczną więź ze światem, realizującą się w toku bezpośredniego
kontaktu z rzeczywistością, kształtowaną zgodnie
z własnymi wyobrażeniami i potrzebami.
Negatywnością świadomości prawdziwej w obrazach
świata budowanych przez kontestację są wszelkie formy
meautentyzmu, samozadowolenia z sukcesów mierzonych
ilością rzeczy i miejscem w hierarchii systemu, akceptacja
wzorów życia upowszechnianych natrętnie przez środki
masowego przekazu. Charakterystyczny przykład tej fałszywej
świadomości stanowi „druga świadomość" opisana
w książce Reicha — The Greening oj America. 11 Świadomość
tę cechuje akceptacja: podstawowych zasad aktualnego
systemu społecznego, kariery, współzawodnictwa, poszanowania
autorytetu instytucji. Funkcjonowanie w wymiarze
efektywności, racjonalności, poczucia bezpieczeństwa
i konwencji, usztywnienie stylu życia, myślenia, brak
bezpośrednich kontaktów z ludźmi. Określenie swej wartości
i swego miejsca w świecie przez usytuowanie na drabinie
kariery wyznaczanej nie tyle bezpośrednimi zyskami
materialnymi, ile rangą w hierarchii instytucji, aparatu
(biznesu, państwa itp.). Zgodność z rolą, prowadząca do całkowitej
identyfikacji. Akceptacja wyobrażeń o tym, że żyjemy
w najwspanialszym ze światów. Uosobienie „świadomości
II" (zob. s. 208) to człowiek podporządkowany wyścigowi
współzawodnictwa, potwierdzający swoją pozorną
Wolność wyborami rzeczy, różnorodnością konsumpcji realizowanej
według narzuconych przez reklamę wzorów. Jego
kontakty z ludźmi określają kategorie użyteczności, panowania
i podporządkowania, a nie współdziałania, braterstwa,
akceptacji, zrozumienia. Jest to — wedle określenia
Reicha — człowiek w plastykowym opakowaniu, które sta-
11 Ch. Reich, op. cit.
279