Aldona JawÅowska drogi kontrkultury
Aldona JawÅowska drogi kontrkultury
Aldona JawÅowska drogi kontrkultury
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
talnym"), nuda codzienna uniemożliwia życie. Musi być<br />
przezwyciężona lub. uzewnętrzniona w sztuce-twierdzili<br />
dadaiści..<br />
Krytykowanie codzienności za to, że jest nieprawdziwa<br />
i nudna, występowało także w ruchu młodzieży. W maju<br />
odwoływano się często do Rimbauda: „Nie chcemy świata,<br />
w którym gwarancja, że nie umrzemy z głodu, zamienia<br />
Się w ryzyko, że umrzemy z nudy" — głosiły hasła na<br />
murach Sorbony. Sprzeciw wobec pustki, nudy, zniszczenia<br />
wyrażały programy i okolicznościowe pisma wielu<br />
ugrupowań. „Las poprzedzał człowieka — pustka następuje<br />
Po nim" — oznajmiały plakaty w czasie paryskich wydarzeń.<br />
Podobieństwo tych dwu ruchów tkwi także w tym, że<br />
w obydwu nie było żądań wyłącznie ekonomicznych, domagano<br />
się rewolucji codzienności i głoszono konieczność<br />
zmiany obrazu świata. Jednym z podstawowych celów<br />
da-da było pokazanie, udowodnienie ludziom, że życie<br />
i sztuka są rzeczami prostymi; wystarczy ich pragnąć, aby<br />
je w pełni zrealizować. Podobnie ruch przeciw kulturze<br />
chciał dowieść, że życie, polityka, sztuka i rewolucja są rzeczami<br />
dostępnymi doświadczeniu wszystkich ludzi, jeśli zapragną<br />
doznać tych doświadczeń. Dadaizm był pierwszym ruchem<br />
tak silnie akcentującym konieczność wyzwolenia ekspresji.<br />
Ta ekspresja miała być zniszczeniem, ale zarazem kreacją,<br />
tworzeniem pola budowy nowego społecznego porządku.<br />
„...pozostanie nam po rzezi nadzieja na oczyszczoną ludzkość<br />
— pisze Tristan Tzara — burzę szuflady mózgu, także<br />
te zawierające organizację społeczną: demoralizować przede<br />
wszystkim. Wyciągnąć ręce z nieba do piekła, zwrócić<br />
oczy z piekła ku niebu, ustanowić ponownie Boga, obrócić<br />
koło uniwersalnego cyrku..." (z manifestu Tzary z 1918 r.).<br />
Rozbijaniu schematów myślowych i stereotypowych skojarzeń<br />
służyły także eksperymenty językowe dadaistow<br />
i surrealistów. Ośmieszanie bełkotów, w których naprawdę<br />
nic się nie zawiera i o nic nie chodzi, zmiana znaczenia<br />
słów, zakwestionowanie oczywistości banałów i odsłanianie<br />
ich absurdalnych treści, nadawanie nowego znaczenia wyrazom<br />
poprzez umieszczanie znanych słów w nowych kontekstach<br />
— to sposoby bulwersowania publiczności, aktywizowania<br />
otępiałego tłumu, charakterystyczne także dla ruchu<br />
kontestacji. Język nie pozwala dotrzeć do prawdziwej<br />
rzeczywistości, należy więc go zniszczyć, wtedy wyłoni się<br />
245
Change language