Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

*
W amerykańskim ruchu młodzieży poświęca się więcej
niż w europejskim uwagi krytyce systemu szkolnictwa jako
całości, nie wyłączając szkół średnich i podstawowych.
Krytykuje się cały system wychowania, począwszy od wychowania
małych dzieci w rodzinie aż do szkół wyższych.
Podobnie jak w Europie powstaje tu wiele „wolnych szkół",
także szczebla średniego, i wiele „wolnych uniwersytetów",
seminariów, różnego rodzaju kursów o ambicjach kształcenia
ogólnego bądź przygotowywania do specjalnych zadań.
Na przykład eksperymentalne Seminarium Teologiczne,
zorganizowane pod auspicjami Unitarian Universalist Association,
nazwano „seminarium bez profesorów i budynków".
Zestaw studiowanych dzieł jest zaskakujący: Biblia,
Budda, Nietzsche, Arystoteles, Dostojewski, Lenin, Freud.
Studia trwają trzy lata, studenci pracują samodzielnie,
każdy osobno, spotykają się od czasu do czasu na dyskusje
i wspólne analizy tekstów. Komitet wychowawczy dozoruje
prace każdego studenta i po upływie pewnego okresu
studiów przedstawia go do akceptacji kierownictwu Unitarian
Universalist. Tego rodzaju szkoły, działające poza
systemem, ogłaszają się w prasie podziemnej, szukając nauczycieli,
protektorów i uczniów. Ruch nowych szkół zrzeszony
jest w International Liberation School, którego celem
jest zmiana systemu kształcenia, demokratyzacja stosunków
nauczyciel—uczeń, zniesienie systemu dominacji
w szkole. Szkoły ruchu podejmują polityczną edukację
opartą na tradycji marksizmu i realizowaną poprzez organizowanie
małych grup czytających i dyskutujących. Nie
chodzi tu o pełną akceptację doktryny, lecz o uzyskanie
podstawowej bazy do dyskusji i oceny społecznych problemów.
Wprowadzają nauczanie pewnych umiejętności, tak
aby uniezależnić się od biurokratycznych instytucji i b y ć
samowystarczalnym. A więc umiejętności artystycznych,
graficznych, drukarskich, metodologii badań społecznych.
Stwarzają środowisko umożliwiające „wychowanie
do działania". Kolektywy i komuny mają wychowywać
tak, by stworzyć podstawy jedności w rewolucyjnym ruchu.
Ruch wolnych szkół rozwinął się w ramach Springfield
Area Movement for a Democratic Society. Szkoły te miały
dać podstawowe odpowiedzi na pytania dotyczące samego
182