Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

sprawą zdominowania którejś z części przez pozostałą, lecz
przez wzajemne przenikanie się obu. Popędy podniesione
zostają do rangi sił motywujących nie tylko zaspokajanie
potrzeb biologicznych, lecz działania poznawcze i twórcze,
ponieważ twórczość stanie się czymś równie biologicznym
jak prokreacja. Rozwój jest więc harmonijnym współdziałaniem
różnych sił, energii, właściwości ludzkiej natury na
zasadzie równorzędności, a nie hierarchizacji. Dokonuje
się dzięki samodzielności dysponowania własnym życiem
i własnym ciałem, poprzez odrzucenie poczucia winy, cierpienia
i lęku. Kreśląc obraz człowieka integralnego, dąży
Marcuse do ukazania wewnętrznych związków między
przyjemnością a zmysłowością, pięknem, prawdą, sztuką,
wolnością. Właśnie to, co estetyczne, oznacza zgodnie z filozoficzną
tradycją płaszczyznę porozumienia „wyższych"
i „niższych" sfer osobowości, zmysłowości i inteligencji,
przyjemności i rozumu.
Wolność samorealizacji, będąca hasłem walczącej młodzieży,
rozumiana jest — w koncepcjach Marcusego i IIlicha
— jako uczestnictwo w świecie angażujące całego
człowieka, nie zaś jakieś uprzywilejowane w danej kulturze
jego fragmenty. Postuluje się tu przywrócenie należnego
miejsca w całokształcie ludzkich działań i ich motywacjach
sferze popędowo-emocjonalnej, dążąc do przywrócenia pełnej
wartości temu, co cielesne. Wolność samorealizacji to
możliwość bycia sobą w każdej chwili, to samoakceptacja
będąca przeciwstawieniem się powinności stałego ulepszania
siebie wedle jakichś wzorów. W odróżnieniu od wyżej
przedstawionych koncepcji postulaty „utopii realizowanej"
w małym stopniu odwołują się do stałych właściwości
ludzkiej natury, akceptując raczej wolność spontanicznych,
nie powiązanych manifestacji, prawo do niekonsekwencji,
zmienności, do bycia kimś w danej chwili i kimś zupełnie
innym w chwili następnej. Nie ma więc tu wyodrębnienia
jednej lub kilku podstawowych zasad rządzących dynamiką
życia psychicznego — jak u Marcusego; lub dominującej
potrzeby jedności — jak u Illicha. Przeciwnie, tym, co
w człowieku charakterystyczne, i tym, co domaga się ujawnienia,
jest jego nieciągłość, niekonsekwencja, nieoczekiwane
potrzeby i pragnienia, z góry i programowo założony
brak wszelkich określeń.
Kontestatorzy żądają prawa do bycia kimś nieokreślo-
276