Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

lub klęsce historycznej." 128 Automatyzm prowadzi do odkrycia
całościowego pola psychofizycznego, w którym odnajduje
się głębię własnego ja, uwolnionego od zewnętrznego
przymusu i ożywia stłumione emocje. Zastąpienie rzeczywistości
zewnętrznej przez rzeczywistość psychiczną —
Podporządkowaną wyłącznie zasadzie przyjemności — staje
się więc możliwe. 129 Wprowadzenie pojęcia „przyjemności"
jako zasady funkcjonowania człowieka w jego najgłębszych
warstwach egzystencji, zbliża te koncepcje do poglądów
Marcusego. Zbliża je również pogląd, iż „Jeżeli istnieje jakaś
idea, która po dzień dzisiejszy oparła się wszelkim próbom
redukcji i stawiła czoło największym pesymistom,
wcale nie narażając się na ich gniew, to sądzimy, że jest to
idea miłości, jedyna idea, która potrafi każdego człowieka
choćby na chwilę pogodzić z ideą ż y c i a." 130 Miłość
jako jedyna droga przezwyciężenia samotności i pojednania
człowieka ze światem jest naczelną wartością kontestacyjnego
światopoglądu.
Poszukiwanie już nie podświadomości, lecz preświadomości,
głoszone przez surrealistów, zbliża ich do koncepcji
Junga. Obok „preświadomości" ukształtowali surrealiści pojęcie
„nadświadomości", tak charakterystyczne dla kontestacyjnego
światopoglądu, nadświadomości osiąganej często
na drodze doświadczeń narkotycznych lub ćwiczeń medytacyjnych.
Owa „nadświadomość" jest wydobyciem na jaw
tkwiących w psychice człowieka symboli obciążonych nadmiarem
znaczenia, idei uniwersalnych konstytuujących
człowieka, świat, kosmos.
Nasza rewolucja odmawia respektowania wszystkich
dawnych podziałów i ograniczenia polityki do zmiany
struktur ekonomicznych i społecznych, lecz rozciąga się na
całą codzienność — piszą kontestatorzy. Podobnie jak w
ruchu majowym w wypowiedziach surrealistów żądano rewolucji
totalnej, rewolucji w życiu codziennym, nie tylko
W sztuce. Surrealiści, tak jak kontestatorzy, chcieli doprowadzić
do tego, by człowiek przestał uważać sztukę za sferę
prywatności, zarezerwowaną jedynie dla uprzywilejowanych,
posiadających odpowiednie narzędzia, aby przekro-
128 Surrealizm, Antologia, ułożył Adam Ważyk, Warszawa 1973, s. 125.
129 Zob. A. Willener, L'image — aetion de la société, s. 239.
130 Surrealizm Antologia, s. 120.
249