Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

nym, nikim, a jednocześnie sobą. Ponieważ nie ma żadnych
góry ustalonych standardów samorealizacji, nie należy
porównywać się z innymi, gdyż każdy jest doskonały na
swój sposób. Ważne jest, by akceptować własną i cudzą niedoskonałość.
Uwolnienie jest rozumiane jako brak wszelkiego
udawania, że się jest kimś innym, kimś lepszym, mądrzejszym.
Samorealizacja jest więc samoakceptacją i jednocześnie
wyzwala akceptację innych, wywołuje autentyczną,
bo opartą na prawdziwym poznaniu życzliwość otoczenia.
Człowiek wolny, pełny i twórczy, obdarzony wyobraźnią
i poczuciem solidarności ze światem żywych istot, nie
może się zrealizować w cywilizacji, w której ludzie zdominowani
są przez rzeczy i przeciwstawiani sobie przez grupy
manipulatorów.
To, czym człowiek być powinien zgodnie ze swym ludzkim
powołaniem, staje się szczególnie wyraźne w zestawieniu
z tym, czym jest rzeczywiście. Powszechnie realizowanymi
wzorami osobowości są różne skarykaturowane odwrotności
owego pełnego rozwoju: to „człowiek jednowymiarowy"
Herberta Marcusego, „człowiek zinstytucjonalizowany"
Illicha, to okaleczony, zredukowany do sumy ról
społecznych żyjący robot, stanowiący dokładnie dopasowaną
do całości część wielkiej maszyny, przedstawiany w
hasłach i tekstach kontestacji, to opisany w rozdziałach poprzednich
„Cybernanthrope" Henri Lefebvre'a.
Człowiek jednowymiarowy utożsamia wolność i sprawiedliwość
z ich aktualnymi realizacjami. Charakteryzuje go
konformizm, a zarazem podświadomy lęk, coś podobnego
do odczucia własnej dwuznaczności doznawanej na pół
świadomie wskutek „złej wiary" — w rozumieniu Sartre'a.
Człowiek jednowymiarowy nie wyobraża sobie wolności
innej niż wewnątrz systemu, jest coraz bardziej pasywny
Wobec aparatu politycznego i ekonomicznego, podporządkowany
zasadzie produktywności i konsumpcji. 10 Odczuwa
życie jako walkę przeciw samemu sobie i środowisku. Szacuje
sam siebie i innych wedle zdolności do produkowania,
ulepszania i rozwijania rzeczy społecznie użytecznych. Ta
Produkcyjność określa płaszczyznę panowania nad naturą
i przekształcania jej w środowisko technologiczne ściśle
10 H. Marcuse, Remarque á propos d'une rédéfinition de la culture,
w zbiorze: Culture et la société, s. 321.
277