Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

nieważ są one negacją władzy" — piszą przywódcy Ruchu
22 Marca.
Przedmiotem rozważań Vaneigema jest także społeczeństwo
konsumpcyjne lub raczej — jak określają to sytuacjoniści
— „społeczeństwo konsumowane". „Dobra konsumpcyjne
tracą wszelką wartość samoistną, a nawet użytkową.
Ich istotą jest być skonsumowanym za wszelką cenę." 17 Tak
Pojęta konsumpcyjność ujawnia się także w sferze kultury.
Rewolucja społeczna zależy więc od tego, czy kultura
będzie pojmowana jako twórczość, czy jako pasywne powielanie
wzorów i konsumowanie przedmiotów kultury. Jeśli
uczestnictwo w kulturze nie prowadzi do radykalnych
zmian, znaczy, że nie jest ona żywa, podobnie jak społeczeństwo,
które ją produkuje. Społeczeństwo spektakli może
rozbić każdą formę kontestacji kulturalnej, wciągając
ją w swój własny system wartości. Zmiana mody kulturalnej
może stać się skutecznym sposobem rozładowania
pragnień rzeczywistej zmiany. Vaneigem pisze: „Ukryć,
zakamuflować pasywność, odnawiając formy spektakularnej
partycypacji i różnorodność stereotypów, oto czym
zajmują się dzisiaj fabrykanci happeningów, pop-art i socjodramy."
18 Burżuazja, klasa rozdarta sprzecznościami,
opiera swą dominację na przekształcaniu świata, lecz nie
przekształca się sama. To przekształcenie jest więc ruchem,
który pragnie uniknąć poruszania się. Burżuazja u władzy
toleruje jedynie zmiany częściowe, nie obejmujące podstaw
porządku społecznego ani konkretnej codzienności.
Mimo to zmiana jest imperatywem dominującym w społeczeństwie
konsumpcyjnym. Wszystko jest więc manipulacją
świadomości, łagodzeniem i zacieraniem konfliktów
społeczeństwa burżuazyjnego. „Ci, którzy mówią o rewolucji
i walce klas, bez wyraźnego wiązania ich z życiem
codziennym, bez rozumienia tego, co jest wywrotowego
w miłości i pozytywnego w odmowie przymusu, to ci, którzy
mają trupa w ustach." 19
Sytuacjoniści oddziałali najsilniej na Ruch 22 Marca.
Wyraźna jest także ich inspiracja w najpoważniejszych
i najbardziej popularnych pismach maja: „Action", utrzy-
17 R. Vaneigem, Traité de savoir-vivre a l'usage des jeunes générations,
Paris 1967, s. 68.
18 Tamże, s. 132.
19 Tamże, s. 19.
121