Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

tów młodych we współczesnych formach kryzysu społeczeństw
burżuazyjnych, kryzysu, który chyba w mniejszym
stopniu dotyczy sfery ekonomiki (chociaż i tu, zwłaszcza
w ostatnich paru latach, daje znać o sobie), w większym
zaś obejmuje nadbudowę społeczną rozumianą jako zestaw
realizowanych w praktyce wzorców organizacji życia społecznego
i wzorów postępowania" 22 — pisze J. Janicki. Poszukując
klasowych korzeni ruchu młodzieży krajów zachodnich
do podobnych wniosków dochodzi I. Krasicki:
>,I jeżeli analiza klasowa buntu młodych doprowadzi nas
do nieszablonowych spostrzeżeń w zakresie dialektycznych
stosunków zachodzących między bazą społeczną a nadbudową
ideologiczną — tym lepiej. Chodzi bowiem o przezwyciężenie
jednostronnego i mechanicystycznego ujęcia
tych stosunków, do jakiego przyzwyczailiśmy się we wcześniejszych
fazach rozwojowych kryzysu kapitalizmu. Górował
wtedy aspekt ekonomiczny tego kryzysu, co prowadziło
do uproszczonych tez o wzajemnych stosunkach między
bazą a nadbudową." 23
Sądzimy więc, że przyjęcie pewnych kategorii pojęciowych
proponowanych przez Touraine'a może być przydatne
zarówno dla określenia cech istotnych ruchu dążącego
do radykalnej zmiany, w odróżnieniu od innych rodzajów
aktywności społecznej, jak i dla charakterystyki ruchu młodzieży,
z punktu widzenia tych cech właśnie.
Nie wystarczy wszakże powiedzieć, że „ruch społeczny"
różni się od innych działań zbiorowych tym, iż jest skierowany
ku wartościom, ku nowej koncepcji człowieka i społeczeństwa.
24 Ruch tego rodzaju formuje się dopiero wtedy,
gdy może wskazać realnego przeciwnika w postaci innej
zbiorowości, a nie tylko innych wartości i wyobrażeń.
Opozycja nie wyraża się więc jedynie w sferze dyskusji
nad ideami, lecz jest konfliktem, jest walką z określonym
przeciwnikiem, w imię zakwestionowania dotychczasowego
22 J. Janicki, Główne aspekty zjawiska buntów młodzieży Zachodu,
op. cit., s. 27.
23 I. Krasicki, Postępowy sens buntu i jego reakcyjne wykorzystywanie,
w pracy: Bunty młodzieży, op. cit., s. 67—68.
24 Zgodnie z przyjętym potocznie znaczeniem określenie ruch społeczny
dotyczy u nas zarówno działalności amatorskich zespołów artystycznych,
jak i różnych form opozycji społecznej, używając zatem
tego określenia w rozumieniu Touraine'a bierzemy je w cudzysłów, by
nie wprowadzać wieloznaczności.
293