Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

konsumpcyjnym. Biorąc pod uwagę dostępne prognozy ekonomiczne
i społeczne do 2000 roku, nasycenie potrzeb konsumpcyjnych
nie będzie u nas ani tak wielkie, ani tak
równomierne we wszystkich rejonach kraju i środowiskach,
by groziła obfitość i przytłoczenie rzeczami. Należy się
więc spodziewać, że dobra konsumpcyjne nie stracą do tego
czasu swej atrakcyjności, przeciwnie, będą ukierunkowywać
dążenia życiowe znacznej części młodzieży.
Zupełnie inaczej wyglądają u nas zmiany stratyfikacji
społecznej i wynikające z nich zmiany pozycji inteligencji
pracującej. Wykształcenie nie tylko nie było drogą do finansowego
awansu, lecz przeciwnie prowadziło często do
obniżenia zarobków. Było natomiast źródłem prestiżu i awansu
społecznego. W chwili obecnej tendencje są odwrotne.
Postulowany jest proporcjonalny do kwalifikacji wzrost
wynagrodzeń, a jednocześnie zaznacza się pewne obniżenie
prestiżu wykształcenia związane ze wzrastającym stopniem
jego upowszechnienia. Przewidywany wzrost wyższego wykształcenia
nie jest jednak aż tak wielki, by grozić zaburzeniami
na rynku pracy. Tak więc nie rysuje się w najbliższej
perspektywie wyraźna zmiana sytuacji inteligenta,
a jeżeli można mówić o zmianie, to raczej na lepsze (nieco
lepsze wynagrodzenie, nieco większa samodzielność, aktywizacja
związków twórczych itp.).
W dziedzinie kontaktów międzyludzkich spontaniczność
i swoboda są u nas większe niż w krajach objętych ruchem
kontestacji. Presja wzorów, obyczaju, nakazów jest znacznie
mniejsza po prostu dlatego, że jesteśmy społeczeństwem,
które przeżyło gwałtowne zmiany, i wzory te nie są
jeszcze ani tak wyraźnie określone, ani tak silnie utrwalone,
by nie dopuszczać daleko idącej indywidualizacji
w ich odczytywaniu i realizowaniu.
Nie jesteśmy także krajem przeżywającym obesesyjne
zagrożenia wojną. Wielkie paniki wojenne, które ogarniały
od czasu do czasu społeczeństwa krajów zachodnich, nie
znajdowały w naszym kraju niemal że żadnego oddźwięku.
Zagrożenie środowiska naturalnego, choć się o tym wiele
mówi i pisze, nie jest jeszcze tak daleko posunięte, by mogło
być odczuwane jako utrudnienie życia i wypoczynku.
Próby powtarzania kontestacyjnych haseł czy zachowań
w aktualnej, a także przewidywanej na najbliższą przyszłość
sytuacji polskiej byłyby więc wręcz śmieszne, gdyż
313