Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

więcej o społeczeństwie amerykańskim w czasie kilku dni
studenckiego strajku niż w czasie czterech lat nauki uniwersyteckiej.
W wyniku tych doświadczeń ostro zarysował
się podział między celami i funkcjami instytucji kształcenia
oraz deklarowanymi wartościami intelektualnymi i moralnymi.
Zła szkoła, nie odpowiadający potrzebom ludzi uniwersytet
są więc nieuchronnym wynikiem systemu społecznego
opartego na dominacji. Konsekwencje tego stanu
rzeczy, w którym system kształcenia powiązany jest ściśle
z aparatem władzy i systemem rynku, są wielorakie.
Jednym z często wysuwanych zarzutów jest sprowadzenie
wyższej uczelni do roli przedsiębiorstwa przemysłowego.
Porównanie „uniwersytet—fabryka" powraca bardzo
często w tekstach kontestacyjnych. Uniwersytety produkują
szczególny rodzaj towaru, stwierdzają studenci z Trydentu
— człowieka traktowanego jako towar, wykwalifikowaną
siłę roboczą. Celem tej instytucji produkującej jest
umieścić swój „towar" na rynku pracy, sprzedać go, wcisnąć
w złożony cykl reprodukcji społecznej, przez którą
zostanie skonsumowany. Zasadzie produktywności i konsumpcji
przeciwstawiali się także studenci medycyny z Bolonii.
W społeczeństwie współczesnym celem naczelnym
nauk lekarskich i praktyki jest zapewnienie pełnej zdolności
produkcyjnej jednostek i podporządkowanie zdrowia
fizycznego i psychicznego zasadzie produktywności. „Sprzeciwiamy
się temu, że produktywność powinna być najwyższą
wartością społeczną i że zdrowie obywateli ma być
podporządkowane jej prawom. Domagamy się przyznania
medycynie funkcji, którą rzeczywiście powinna spełniać:
zagwarantować wszystkim jednostkom realną możliwość
integralności psycho-fizycznej." 64
Podobnie jak medycyna, kształcenie miało doprowadzić
do utrzymania w ruchu systemu produkcji, człowiek integralny
jako cel kształcenia został w tych układach zupełnie
zapomniany. Wedle Paula Goodmana — amerykański
system szkolnictwa opiera się na trzech zasadach: na deprawacji
natury ludzkiej wedle purytańskiej wizji człowieka,
gdzie dzieci są traktowane jak „mali dzicy", których
instynkty i impulsy, z gruntu złe, należy czym prędzej
stłumić, podporządkować, „trenować" w posłuszeń-
64 Combats étudiants..., s. 143.
176