Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

\
czyć jej progi. Dążyli do wyzwolenia powszechnej, spontanicznej
twórczości.
U surrealistów także odrealnienie było środkiem bulwersowania
mieszczuchów. Burzenie porządku słów miało być
wstępem do zburzenia porządku rzeczy. Odmowa ulegania
presji przedmiotów była też wspólna dla obydwu ruchów.
„Za wszelką cenę — mówi Breton — należy wynaleźć
środki ochrony przeciwstawiające się zniszczeniu świata
zmysłowego przez rzeczy, którymi raczej przez przyzwyczajenie
niż z konieczności posługują się ludzie." 131
Inny charakterystyczny i wspólny temat — to władza
wyobraźni. „Z punktu widzenia filozoficznego — pisze Willener
— surrealizm pragnął rozwiązać antynomię między
pragnieniem a reprezentacją: człowiek osiągając stadium
świadomości obiektywnej znajduje przed sobą OBRAZ
świata, z którym musi się liczyć, w którym umieszcza samego
siebie. Różnymi sposobami surrealistyczny automatyzm
szukał dróg konstruowania przedmiotów niezwykłych.
Dążył do ponownego podporządkowania potędze pragnień
całości obrazów, które kultura represywna narzucała jedynie
dzięki zerwaniu z samym pragnieniem." 132 Obrazy niezwykłe,
szalone, rozsadzają całość obrazów ustabilizowanych,
determinujących sposób widzenia świata. Praktyka
bulwersowania jest więc praktyką rewolucyjną, jeśli założymy,
że coś, co można by określić jako pole mentalne,
jest nierozdzielne od innych dziedzin rzeczywistości. Życie
realne przeciwstawia się takiej rewolucji przez interioryzację
ustabilizowanych obrazów. W maju używano określeń
podobnych, mówiących o tym, że rzeczywistość nie istniejąca
jest bardziej rzeczywista od tzw. „realnej". To, co
realne dla jednych, może być mistyfikacją dla innych. Wyobraźnia
uznana jest za siłę zdolną przekształcić rzeczywistość
dzięki tworzeniu możliwości przekształcenia świata.
„Władza wyobraźni — cała władza ludziom!" to tytuł znanego
manifestu z Berkeley. „Wyobraźnia nie jest czymś danym,
lecz w całym znaczeniu tego słowa przedmiotem do
zdobycia" — głosiły napisy w Liceum im. Condorceta. Wiele
podobnych haseł umieszczono na murach w okresie wy-
131 A. Breton, Position politique du surréalisme, cyt. za A. Willener,
L'image — action de la société, s. 248.
132 A. Willener, op. cit., s. 249.
250