Aldona Jawłowska drogi kontrkultury

owej zmiennej i różnorodnej rzeczywistości. Rosabeth Moss
Kanter, autorka prac socjologicznych poświęconych dawnym
i współczesnym ruchom wspólnotowym, wprowadza
podział na komuny „ucieczkowe" oraz komuny przyjmujące
jakieś z góry określone cele, „komuny z misją" 110 (np. wypróbowanie
nowych form organizacji opieki nad dziećmi
lub pomoc chorym itp.).
W opracowanej przez tę samą autorkę pracy zbiorowej,
będącej omówieniem najważniejszych problemów życia
wspólnotowego na podstawie doświadczeń komun w różnych
krajach 111 , wyodrębnione są trzy typy komun: religijne,
polityczne, psychologiczne, wyodrębnione ze względu
na to, jaki rodzaj problematyki wyznacza charakterystyczny
styl życia komuny, słownictwo, ogólną atmosferę.
Chcąc wprowadzić podziały bardziej szczegółowe, należałoby
tu rozróżnić — nawiązując do Fairfielda — komuny
Produkcyjne, w których chodzi przede wszystkim o dezalienację
pracy i uwolnienie życia codziennego spod jej
Presji, komuny twórcze, gdzie dokonuje się samorealizacji
Poprzez jakiś rodzaj działalności artystycznej, intelektualnej
czy moralnej (w sensie wypróbowywania na sobie samym
nowych wartości); komuny-służby, gdzie jest wyraźny
motyw poświęcenia się dla innych, opieki, wspierania
materialnego itp.; komuny podejmujące próby wypracowania
— zgodnie z założeniami ideowymi przyjętymi z góry
— nowych wzorów życia społecznego, komuny religijne,
nastawione na osiąganie duchowego „oświecenia". Styl
życia komun opartych na wzorach jogi czy innych wschodnich
religiach odbiega bardzo wyraźnie od stylu komun
z Walden House czy komun typu Yellow Submarine. Nowość
stylu komun polega na tym, iż jest on realizacją wielorakich
możliwości odejścia od schematów.
Jako przykłady wybraliśmy trzy komuny żyjące w Stanach
Zjednoczonych: Twin Oaks — powstała w czerwcu
1967 roku farmą tytoniowa w Wirginii; Oregon Family —
komuna religijna istniejąca od kilku lat w Oregonie; Drop
City — założona w 1968 roku hipisowska komuna artys-
110 R. Moss Kanter, Commitment and Community. Communes and
Utopias in Sociological Perspective, Harvard University Press, Massachusetts
1972.
111
Communes Creating and Managing the Collective Life, red. R.
Moss Kanter, New York 1973.
15*
227