justicia política - Biblioteca Digital Universidad de San Buenaventura
justicia política - Biblioteca Digital Universidad de San Buenaventura
justicia política - Biblioteca Digital Universidad de San Buenaventura
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Luis Fernando Benítez Arias<br />
aquí con la tesis <strong>de</strong>l intercambio, esta vez en plano padre-hijo, pues antes en el<br />
texto sobre el matrimonio, la relación <strong>de</strong> intercambio era entre el hombre y la<br />
mujer. Esta relación recíproca entre estas personas está enmarcada en la búsqueda<br />
común <strong>de</strong> un mismo fin, como es «el vínculo indisoluble», a lo cual ellos están<br />
obligados en una actitud <strong>de</strong> honestidad57 .<br />
La adhesión <strong>de</strong> la cual se habla en el texto es realizada con base al principio:<br />
consonsum rectae rationi. A<strong>de</strong>más, la relación recíproca <strong>de</strong> las personas en<br />
cuestión o «entrega <strong>de</strong> cuerpos» es hecha con toda honestidad <strong>de</strong>lante <strong>de</strong> Dios58 vivir or<strong>de</strong>nadamente. El pecado original, según él, no <strong>de</strong>jó a la<br />
una incapacidad moral, sólo superable mediante reglamentos<br />
fuera por la autoridad divina positiva.»<br />
.<br />
Una conclusión rápida <strong>de</strong> este modo <strong>de</strong> ver las cosas es el paso <strong>de</strong> una visión <strong>de</strong><br />
la imposición a la donación.<br />
Es sabido que la comprensión <strong>de</strong> este texto es dada por la ayuda <strong>de</strong> la noción<br />
<strong>de</strong> «circunstancia» cuyo contexto es el análisis hecho por Duns Scoto <strong>de</strong> la caída<br />
<strong>de</strong> Adán y las consecuencias <strong>de</strong> este nuevo estado <strong>de</strong>l hombre en la interpretación<br />
<strong>de</strong> la ley. Añadamos a lo dicho la afirmación: la monogamia, <strong>de</strong> lo cual no se habla<br />
aún, unida a la indisolubilidad, proporciona un carácter <strong>de</strong> seguridad a aquello<br />
visto ya <strong>de</strong>s<strong>de</strong> la caída y pareciendo débil. Vemos entonces el <strong>de</strong>seo <strong>de</strong> dos personas<br />
que respaldan la institución <strong>de</strong>l matrimonio. El contrato es justamente este<br />
ponerse <strong>de</strong> acuerdo en los <strong>de</strong>seos, en la voluntad, es po<strong>de</strong>r reunir dos volunta<strong>de</strong>s,<br />
aquello que pue<strong>de</strong> ser conjugable. Al contrato se opone «la obligación». De ahí<br />
la pregunta <strong>de</strong> Duns Scoto: «un<strong>de</strong> ergo primo est honestas contractus huius vel<br />
obligationis iste modo, vel institutio vel approbatio divina respectu eius ad istum<br />
finem?» (Ord. IV, d. 26, q., unica, n.19); pero en el caso <strong>de</strong> la obligación <strong>de</strong> la<br />
indisolubilidad <strong>de</strong>l matriminio, aquella proce<strong>de</strong> <strong>de</strong> la voluntad <strong>de</strong> la persona, es un<br />
1<br />
e Duns Escoto, los hombres <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l pecado tenían<br />
ru<strong>de</strong>ncia para establecer leyes <strong>de</strong> modo sabio y pru<strong>de</strong>nte. 2<br />
ndador <strong>de</strong> esta doctrina es el reconocimiento don<strong>de</strong> todo ser<br />
única sujección natural, estimada por Duns Escoto, es aquella<br />
e a cambio el hijo recibe el ser, la disciplina. 3 Por eso esta<br />
olencia a la naturaleza, sino, un llamado a amar la creatura<br />
<strong>de</strong> Aristóteles, el padre es punto <strong>de</strong> apoyo, es un asi<strong>de</strong>ro para<br />
bién viene a ser aquel <strong>de</strong> quien recibe la educación y él es<br />
iológica <strong>de</strong> su vida. 4 vivir or<strong>de</strong>nadamente. El pecado original, según él, no <strong>de</strong>jó a la<br />
una incapacidad moral, sólo superable mediante reglamentos<br />
fuera por la autoridad divina positiva.»<br />
Nos encontramos aquí con la tésis <strong>de</strong>l<br />
en plano padre-hijo, antes en el texto sobre el matrimonio, la<br />
o era entre el hombre y la mujer. Esta relación recíproca entre<br />
marcada en la búsqueda común <strong>de</strong> un mismo fin, como es «el<br />
a lo cual ellos están obiligados <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> una actitud <strong>de</strong><br />
El Mensaje Social <strong>de</strong>l Beato Juan Duns Escoto ( <strong>justicia</strong>, paz, libertad ),<br />
), p. 370.<br />
, Rep. Par. IV, d. 15, q. 4, n. 9 [ XXIV, p. 234 ]: «…constat autem quod<br />
erunt homines habere sapientiam et pru<strong>de</strong>ntiam ad sapienter et iuste<br />
, Ord. IV, d. 36, q. 1, n. 2 [XX, p. 400]: «Hic sunt duo vicenda: primo,<br />
ervitus, et si iuste inducta; secundo ad propositum. De primo dico, quod<br />
es nascuntur liberi ; tamen servitus, vel magis proprie subiectio filialis ad<br />
ge naturae, puta obedientia filiale pertinens ad disciplinationem, quia<br />
phum VIII Ethicorum: “ Filius habet a patre esse et disciplinam”».<br />
E, Etica Nicomachea, VIII, 12, 1162a 5:<br />
<br />
<br />
1<br />
e Duns Escoto, los hombres <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l pecado tenían<br />
ru<strong>de</strong>ncia para establecer leyes <strong>de</strong> modo sabio y pru<strong>de</strong>nte. 2<br />
dador <strong>de</strong> esta doctrina es el reconocimiento don<strong>de</strong> todo ser<br />
única sujección natural, estimada por Duns Escoto, es aquella<br />
a cambio el hijo recibe el ser, la disciplina. 3 Por eso esta<br />
olencia a la naturaleza, sino, un llamado a amar la creatura<br />
<strong>de</strong> Aristóteles, el padre es punto <strong>de</strong> apoyo, es un asi<strong>de</strong>ro para<br />
bién viene a ser aquel <strong>de</strong> quien recibe la educación y él es<br />
iológica <strong>de</strong> su vida. 4 humanidad en una incapacidad moral, sólo su<br />
impuestos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> fuera por la autoridad divina positi<br />
En palabras <strong>de</strong> Duns Escoto, los hombres<br />
suficiente sabiduría y pru<strong>de</strong>ncia para establecer leyes d<br />
El principio fundador <strong>de</strong> esta doctrina es el re<br />
humano nace libre, la única sujección natural, estimad<br />
<strong>de</strong>l hijo hacia el padre a cambio el hijo recibe el ser<br />
doctrina no es una violencia a la naturaleza, sino, u<br />
libre. En la perspectiva <strong>de</strong> Aristóteles, el padre es punt<br />
el hijo; este padre también viene a ser aquel <strong>de</strong> quie<br />
igualmente la causa biológica <strong>de</strong> su vida.<br />
Nos encontramos aquí con la tésis <strong>de</strong>l<br />
en plano padre-hijo, antes en el texto sobre el matrimonio, la<br />
o era entre el hombre y la mujer. Esta relación recíproca entre<br />
arcada en la búsqueda común <strong>de</strong> un mismo fin, como es «el<br />
a lo cual ellos están obiligados <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> una actitud <strong>de</strong><br />
El Mensaje Social <strong>de</strong>l Beato Juan Duns Escoto ( <strong>justicia</strong>, paz, libertad ),<br />
), p. 370.<br />
, Rep. Par. IV, d. 15, q. 4, n. 9 [ XXIV, p. 234 ]: «…constat autem quod<br />
erunt homines habere sapientiam et pru<strong>de</strong>ntiam ad sapienter et iuste<br />
, Ord. IV, d. 36, q. 1, n. 2 [XX, p. 400]: «Hic sunt duo vicenda: primo,<br />
rvitus, et si iuste inducta; secundo ad propositum. De primo dico, quod<br />
s nascuntur liberi ; tamen servitus, vel magis proprie subiectio filialis ad<br />
e naturae, puta obedientia filiale pertinens ad disciplinationem, quia<br />
hum VIII Ethicorum: “ Filius habet a patre esse et disciplinam”».<br />
E, Etica Nicomachea, VIII, 12, 1162a 5:<br />
<br />
<br />
4 Nos enco<br />
intercambio, esta vez en plano padre-hijo, antes en el<br />
relación <strong>de</strong> intercambio era entre el hombre y la mujer<br />
estas personas está enmarcada en la búsqueda común<br />
vínculo indisoluble» a lo cual ellos están obiligad<br />
honestidad. 5<br />
y vivir or<strong>de</strong>nadamente. El pecado original, según él, no <strong>de</strong>jó a la<br />
una incapacidad moral, sólo superable mediante reglamentos<br />
e fuera por la autoridad divina positiva.»<br />
1<br />
B. ARMELLADA, El Mensaje Social <strong>de</strong>l Beato Juan Du<br />
in NatGr 41 ( 1994 ), p. 370.<br />
2<br />
J. DUNS ESCOTO, Rep. Par. IV, d. 15, q. 4, n. 9 [ XXI<br />
post lapsum potuerunt homines habere sapientiam et<br />
con<strong>de</strong>ndas leges».<br />
3<br />
J. DUNS ESCOTO, Ord. IV, d. 36, q. 1, n. 2 [XX, p. 4<br />
un<strong>de</strong> inducta sit servitus, et si iuste inducta; secundo ad<br />
legge nature, omnes nascuntur liberi ; tamen servitus, ve<br />
patrem, est <strong>de</strong> lege naturae, puta obedientia filiale p<br />
secundum Philosophum VIII Ethicorum: “ Filius habet a<br />
4<br />
ARISTOTELE, Etica Nicomachea,<br />
«<br />
<br />
»<br />
1<br />
<strong>de</strong> Duns Escoto, los hombres <strong>de</strong>spués <strong>de</strong>l pecado tenían<br />
y pru<strong>de</strong>ncia para establecer leyes <strong>de</strong> modo sabio y pru<strong>de</strong>nte. 2<br />
undador <strong>de</strong> esta doctrina es el reconocimiento don<strong>de</strong> todo ser<br />
a única sujección natural, estimada por Duns Escoto, es aquella<br />
dre a cambio el hijo recibe el ser, la disciplina. 3 Por eso esta<br />
violencia a la naturaleza, sino, un llamado a amar la creatura<br />
iva <strong>de</strong> Aristóteles, el padre es punto <strong>de</strong> apoyo, es un asi<strong>de</strong>ro para<br />
ambién viene a ser aquel <strong>de</strong> quien recibe la educación y él es<br />
biológica <strong>de</strong> su vida. 4 humanidad en una incapacidad moral, sólo<br />
impuestos <strong>de</strong>s<strong>de</strong> fuera por la autoridad divina po<br />
En palabras <strong>de</strong> Duns Escoto, los homb<br />
suficiente sabiduría y pru<strong>de</strong>ncia para establecer ley<br />
El principio fundador <strong>de</strong> esta doctrina es e<br />
humano nace libre, la única sujección natural, estim<br />
<strong>de</strong>l hijo hacia el padre a cambio el hijo recibe el<br />
doctrina no es una violencia a la naturaleza, sino<br />
libre. En la perspectiva <strong>de</strong> Aristóteles, el padre es p<br />
el hijo; este padre también viene a ser aquel <strong>de</strong> q<br />
igualmente la causa biológica <strong>de</strong> su vida.<br />
Nos encontramos aquí con la tésis <strong>de</strong>l<br />
z en plano padre-hijo, antes en el texto sobre el matrimonio, la<br />
bio era entre el hombre y la mujer. Esta relación recíproca entre<br />
nmarcada en la búsqueda común <strong>de</strong> un mismo fin, como es «el<br />
a lo cual ellos están obiligados <strong>de</strong>ntro <strong>de</strong> una actitud <strong>de</strong><br />
A, El Mensaje Social <strong>de</strong>l Beato Juan Duns Escoto ( <strong>justicia</strong>, paz, libertad ),<br />
94 ), p. 370.<br />
TO, Rep. Par. IV, d. 15, q. 4, n. 9 [ XXIV, p. 234 ]: «…constat autem quod<br />
tuerunt homines habere sapientiam et pru<strong>de</strong>ntiam ad sapienter et iuste<br />
».<br />
TO, Ord. IV, d. 36, q. 1, n. 2 [XX, p. 400]: «Hic sunt duo vicenda: primo,<br />
servitus, et si iuste inducta; secundo ad propositum. De primo dico, quod<br />
nes nascuntur liberi ; tamen servitus, vel magis proprie subiectio filialis ad<br />
lege naturae, puta obedientia filiale pertinens ad disciplinationem, quia<br />
sophum VIII Ethicorum: “ Filius habet a patre esse et disciplinam”».<br />
ELE, Etica Nicomachea, VIII, 12, 1162a 5:<br />
<br />
<br />
4 Nos e<br />
intercambio, esta vez en plano padre-hijo, antes en<br />
relación <strong>de</strong> intercambio era entre el hombre y la m<br />
estas personas está enmarcada en la búsqueda com<br />
vínculo indisoluble» a lo cual ellos están obilig<br />
honestidad. 5<br />
1<br />
B. ARMELLADA, El Mensaje Social <strong>de</strong>l Beato Juan<br />
in NatGr 41 ( 1994 ), p. 370.<br />
2<br />
J. DUNS ESCOTO, Rep. Par. IV, d. 15, q. 4, n. 9 [ X<br />
post lapsum potuerunt homines habere sapientiam<br />
con<strong>de</strong>ndas leges».<br />
3<br />
J. DUNS ESCOTO, Ord. IV, d. 36, q. 1, n. 2 [XX,<br />
un<strong>de</strong> inducta sit servitus, et si iuste inducta; secund<br />
legge nature, omnes nascuntur liberi ; tamen servitu<br />
patrem, est <strong>de</strong> lege naturae, puta obedientia filia<br />
secundum Philosophum VIII Ethicorum: “ Filius hab<br />
4<br />
ARISTOTELE, Etica Nicomachea,<br />
«<br />
<br />
»<br />
57 J. Duns ScoTo, Ord. IV, d. 26, q. unica, n. 7 [XIX, 5P. J.<br />
152]: 5<br />
DUNS J. DUNS «sequitur<br />
ESCOTO, ESCOTO, alia<br />
Ord.<br />
circumstantia,<br />
Ord. IV, d. IV, 26, d. q. 26, unica, q. unica, n. 7 n. [XIX, 7 [XIX P<br />
Ord. O, Ord. Ord. IV, IV, d. 26, d. 26, 26, q. unica, q. unica, scilicet unica, n. 7 n. 7 quod [XIX, 7 [XIX, personas P. 152]: P. 152]: 152]: istas «sequitur «sequitur sibi invicem alia alia circumstantia,<br />
ad circumstantia,<br />
istum finem<br />
scilicet<br />
vinculo scilicet quod<br />
indissolubili quod „ personas „ personas obligari,<br />
istas istas sibi<br />
hosibi<br />
invicem invicem ad istum ad istufi<br />
rsonas personas istas istas sibi sibi invicem invicem nestam ad est’. ad istum istum Hoc finem probatur finem vinculo vinculo ex prece<strong>de</strong>nti, indissolubili indissolubili quia obligari,<br />
si obligari, <strong>de</strong>terminatio<br />
honestam honestam ad<br />
est‟.<br />
commorandum est‟. Hoc Hoc probatur probatur et<br />
ex<br />
mutuo<br />
prece<strong>de</strong>nti, ex prece<strong>de</strong>nti, quia quia si <strong>de</strong>ter si d<br />
c oc probatur probatur ex ex prece<strong>de</strong>nti, prece<strong>de</strong>nti, serviendum, quia quia si <strong>de</strong>terminatio si valet <strong>de</strong>terminatio ad <strong>de</strong>bitam ad ad commorandum commorandum prolis commorandum educationem, et mutuo et mutuo et serviendum, ad bonum serviendum, familiae valet valet ad et <strong>de</strong>bitam civitatis, ad <strong>de</strong>bitam prolis multo prolis educationem, et a<strong>de</strong><br />
ad et ad ad <strong>de</strong>bitam <strong>de</strong>bitam prolis prolis educationem, magis educationem, ad hoc et valet ad et ad ad bonum perpetua bonum familiae adhaesio familiae et civitatis, et <strong>de</strong>terminatarum civitatis, multo<br />
multo personarum ad invicem; non autem<br />
perpetuo adhaerent sibi propter multas occasiones, et displicentias occurrentes, nisi ad talem<br />
adhaesionem essent sibi invicem vinculo indissolibuli 108<br />
108 obligate».<br />
58 A. MaRchesi, L’autorità politica e la legge naturale nel pensiero di Giovanni Duns Scoto<br />
e di <strong>San</strong>to Tommaso d’Aquino, in De Doctrina Ioannis Duns Scoti, Vol. II Problematica<br />
Philosophique, Romae, 1968, p. 694.<br />
120