Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
Aditzei dagokienez, berriz, joan, egon, bidali, bihurtu, hautatu, aukeratu,
egin, izendatu, e.a. aurkituko ditugu.
h) Izenondoa, atributu (predikatua) funtzioa betetzen duenean (ikus
Adjetiboa), mugagabe bezala erabil dezakegu. Iparraldean eta ekialdean
honetarako joera handiagoa dute; Hegoaldean eta Mendebalean txartzat ematen
ez bada ere, askoz maizago erasten zaio mugatzailea adjetiboari:
(198) (a) Egoki eta bidezko da, zuzen eta osasungarri, Zuri, Jaun guztiz ahaltsu
horri...
(b) Ikustcko zen orduan mutiko horren zangoek, patarra gora on baziren,
patarra beheca zer balio zutcn! (Eliss. 4)
i) -n eta -z kasu markak hartzen dituzten izen sintagmak, batipat izen soilez
osatuak badaude, badirudi adberbio antzeko balioa hartzen dutela, eta izen
sintagma horiek (-mugatzaile) motakoak izan ohi dira (ikus -z eta leku kasuak):
(199) E/urretan ibiltzea nckagarri gertatzcn zaigu
Hala ere, kontuz ibili behar dugu, ilargi, eguzki eta beste batzuekin ere
honako bereizketok egiten baititugu:
(200) (a) Gizona duela urtc guti izan da i/argian
(b) Atzo gaucan i/argilan ibili ginen
Lehen adibidean hilargi hitza etxe, baso edo beste izen baten parekoa dugu:
(201) Askotan hici erdian aUloz baino askoz ere azkarrago mugi zaitczkc oinez
Iparraldean -kin kasu marka hartzen duten izen sintagmak ere no/a galderari
erantzuten dioten neurrian (ez norekin galderari) mugagabean aza1tzen dira:
(202) Bozkario handirekin hartu zuten cman nien bcrria
(Oharra: Nafarroan -n kasu marka hartzen duten izen sintagmetan, sutan/suan
bereizketa egiten dute, hots, mugagabe/mugatu singular). Adibidez:
80
(203) (a) lar C7.azU eltzcan suan!
(b) Etxca sutan dago
(e) Etxca ketan dago
(d) Suhiltzailca kean sartu da