Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-[
NORAino nahiz NOIZ arte- galdekariei dagozkienekin, beti -(r)aino erabil eta
kito. Hots,
(145) (a) Noraino joan da? - Mcndi gailurreraino
(b) Noiz arte egon da? - Gaur erdiraino
Ostera, -raino eta arte biak darabiltzatenek, bereizkuntza hau egitea on lukete
argi beharrez: NORAino galdekariari beti -(r)aino atzizkiz erantzun (eta hori
leku izenekin nahiz berez neutro direnekin leku gisa sentitzen edo somatzen
ditugunean; alegia, azkeneraino, heriotzeko punturaino, basoaren mugaraino...
heldu, joan, iritsi, eta abar). Baina NOIZ arte galdekariari beti arte-ren bidez
erantzun nahiz denbora adierazten duten sintagmekin -aditzondo, egun,
ordu...-, nahiz leku izenekin haraino heldu arteko denbora adierazi nahi bada,
adibidez Lezamara arte, zeru(r)arte, hurrengo arte..., nahiz neutro direnekin
denbora gisa atzematen baditugu; hots, azken arte, heriotzeko puntu arte,
epearen muga arte... iraun, iguriki, egon eta abar esaterakoan, adibidez:
(146) (a) Noraino joan da? - Iturriraino, baserriraino, baso mugaraino, azkeneraino
(b) Noiz arte egon da? - Gaur arte, domeka arte, ordubata arte
(e) Agur, noiz arte? - Donostira arte!
(d) Irun arte ez da trena geldituko
(e) Azken arte leial izan zitzaion
1.4.6.4. Hurrengo arte/hurrellgoa arle/hurrengorarte
Baina nola da --eta honenbestez beste arazoari ekiten diogu-: arratsalde
arte ala arratsalderarte, ostegun arte ala ostegunerarte, eta abar? Auzi hau,
jakina, bizkaiera eta gipuzkeraren artekoa da soilik, gainerakoek ez baitute,
ikusi dugunez, arte erabiltzen, beti -(r)aino baizik.
Gauza jakina da egungo egunean -ra itsasteko jaidura indartzen ari dela,
gazteen artean batez ere, NORAino-ren adlatibotasunaren analogiagatik edo,
hori bakarrik zuzen eta -ra gabea oker esana bailitza. Bizkaieraz ere, ordea,
edota bizkaieraren zantzuak iristen diren herrietan ere, -ra gabearen arrastoak
nabariak direla uste dugu: ze ordu(ta)ra arte, zein egune(ta)rarte, beste batera
arte, Gabonetara arte, eta abarren ondoan, baldin horietako batzuk ere
bizkaieraz esaten badira, horiek berak -ra gabe ere oraindik bizirik daude
jendeak bizkaieraz egiten duen herrialdeetan ere. Eta zer esanik ez bihar arte,
gero arte, gaur arte, atzo arte, etzi arte, ... -ra gabe esan ohi direla komunzki,
eta ez aditzondo direlako soilik, biharrera, gerora, gaurrera, atzora, etzira...
aldatu zuten hitzaldia edozeinek esan baitezake.
270