Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

1. Deklinabidea
Bizkaieraz -rean zen ablatibo kasu marka: biotz guztirean, dio Kapanagak,
esate baterako. Arean bizirik dago oraindik hartatik esateko.
Horrenbestez esan gabe doa -(e)tarikl-(e)tatik dela mugagabe eta pluraleko
marka: (bost) iturritatik, etxeetatik, hodeietarik, Ameriketatik, etabar.
Bizidunetan orobatsu gertatzen da, beti -gan artizkia batetik eta horren
aurreko -re(n) ipin nahiz kenduzkoa dutelarik bestetik: Adamganic dio
Leizarragak; higanik, higandik edo hiregan(d)ik esan daiteke; modu berean
amaganik, amagandik nahiz amarengan(d)ik...
(151) Emacumc dantzaarijaganic apartau zaite (p. Bartolome, 77)
Zu baitarik ere badiote iparraldekoek; Leizarragak baithandic.
Mugagabe eta pluralean -(r)engan(d)ik, noski: haiengan(d)ik, zuengan(d)ik,
lapurrengan(d)ik... Honen ordez iparraldekoek, bai eta bizidunekin ere, gorago
esan bezala (ikus 1.3. eta 1.4.), -(e)tarik ere bai: zuetarik, haietarik,
emazteetarik, ohoinetarik, eta abar.
Arrazoi beragatik gaztetandik eta gaztetarik, umetandik eta umetarik,
txikitandik eta txikitatik, eta abar.
1.4.7.2. Balioak
Aurreko kasuetan bezala, hiru balioak (nondik, noiztik, zertatik) bakandurik
eta bakoitzari &gozkion forma batzuk aipatzekotan, hona:
Nondik: inondik, urrundik, bertatik, aurretik, atzetik, ostetik, gibeletik,
goitik, behetik, eta abar.
Noiztik: gaurtik, a.\palditik, bihartik, geroztik, lehendik, eta abar.
Zertatik: honetatik, Iwrretatik, hartatik, hauetatik, eta abar.
Zenbait denborazko adberbiok -danik har dezake -tik-en ordez: noizdanik,
gaurdanik, aspaldidanik, betidanik.
Hirugarren galdekari -zertatik- horri dagozkionen artean bereziki aipatzea
merezi dute aditz nominalizatuek, Axularrek eta gehiagok hain maiz erabiliek:
273