Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
(55) (a) Ez zaitez nirekin haserratu (era ez *ez zaitez neroneldn haserratu)
(b) Nik ez nuke horreIakorik esango
(e) Ni ez naiz teknokraten aldekoa (Mitx.224)
(d) Nik ez dut ezeren era inoren buruzagi izateko gogorik (Mitx. 375)
Era berean, ikus ondoko perpaus hauen arteko jokabide desberdina:
(56) Ez dut nik ¡xiI eraziko; bere kontzientzian eraman behar duen harrak
ixiIeraziko du (Mitx. 223)
Hemen kontrakotasun bat ageri da: ez nik, harrak baizik. Hala ere,
lehenbiziko perpausa baiezka jarriz gero eta bigarrena ezezka, badimdi zilegi
dela orduan izenordain indartuaz baliatzea:
(57) Neuk isil eraziko dut, ez bece kontzientzian erarnan behar duen harrak
Dena den, perpaus horretan ere neuk galdegai da.
Bestalde, zati-galderetan normala da izenordain indarturik ez agertzea,
galdetzailea bera izan ohi baita galdegai. Horregatik, izenordaina, galdegai ezin
izan daitekeenez, forma soilean agertuko zaigu, ez forma indartuan.
Baina galderazko perpausa bai-ez erakoa dugunean forma indartua ager
daiteke:
46
(58) (a) Zeuk egin duzu ala besten eman diozu egiteko?
(b) BiIdur zen neronek esango ote nion
Oraino esanak laburtuz, hauxe esan genezake:
A) Forma indartuak erabiltzen dira:
1. Galdegai direnean, baldin eta kontrakotasuna rnarkatu nahi bada:
(59) Neronek esan nion (= neronek eta ez bestek)
2. Galdegai ez denean, honako bi kasu hauetan ager daiteke:
a) ere, behintzat, behinik behin eta antzekoekin doanean: