24.01.2013 Views

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Euskal</strong> Gramatika. Lehen Urratsak-I<br />

Dena den, elkar-en aurrekoak beti plurala izan behar du edo izen sintagma<br />

koordinatua. Horrela, ez dute inolako zentzurik honako perpaus hauek:<br />

(138) (a) *Nik elkar maite dut<br />

(b) *Andoni elkarren ondoan escri zen<br />

Izan ere, elkar izenordain elkarkaria dela esaten dugunean batak bestea eta<br />

beste honek bat hura edo antzeko zerbait esan nabi izaten dugu. Horregatik,<br />

bat baino gehiago ez dagoen lekuan ezina da e1karkaria erabiltzea:<br />

(139) Andonik eta Joxepak elkar maite dute ( = Andonik Joxepa maite du eta<br />

Joxepak Andoni maite du)<br />

Bestalde, elkar-ek aurrekoa eskatzen duenez (eta plurala, gainera),<br />

deklinabide atzizkiak har baditzake ere, ezingo du hartu ergatiboaren atzizkirik,<br />

zeren orduan aurrekorik gabe geldituko bailitzateke eta, beraz, inolako<br />

interpretazio biderik gabe. Alegia, aurrekoa bera, noski, ergatiboa izan daiteke,<br />

baino elkar inola ere ez. Beraz, elkar-ek ergatiboaren kasu marka izan ezik,<br />

beste guztiak onar ditzake:<br />

(140) *Elkarrek gu ikusi gaitu<br />

ezina da, baina bai:<br />

(141) (a) Guk elkar ikusi dugu<br />

(b) Zuek elkarri hitz politak esaten dizkiozue<br />

(e) Gurasock elkarrekin ikusi gaituzte (Hala ere, hemen elkarrekin horren<br />

aurrekoa zein den erabakitzen datza arazoa, zeren kasu honetan aurreko hori ez<br />

baita gurasoak. gu baizik)<br />

(d) Andoni eta Edume bcti elkarren ondoan escrtzcn dira<br />

Azken esaldi honi buruz ohartxo bat egin behar da. Elkar genitiboan joan<br />

daiteke ondoan, gainean, eta antzekoekin, baina batzutan badirudi elkarren-en<br />

ordez bata bestearen edo antzeko itzulia nahiago dugula. Alegia Peruk eta<br />

Inixik elkarren ondoan egin zuten lo esan badaiteke ere, bitxi samarra<br />

gertatzen da beste honako hau Peru eta Inixik elkarren ohean egin zuten lo.<br />

Honen ordez, baina, beste hau zeharo normala dela dirudi: Peruk eta Inixik<br />

batak bestearen ohean egin zuten lo.<br />

64

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!