Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

2. Adberbioa
e) Erabat aditzondo bilakatu ez badira ere, aditzondo gisa nolabait
estereotipaturik erabiltzen direnak badira denbora adizlagunetan ere. Roriek,
noski, kasu rnarka dararnate beti: artean, bitartean (bizldtartean, bienbitartean),
arestian, askotan, gutxitan, batzutan, gehienetan, azkenean, gaztetan, txikitan,.
garaiz, tenorez, bestorduz... Rorien artean sar daitezke artikulua eta guzti
erabilera adberbiala duten aurrena, azkena eta antzekoak. Artean posposizio
gisa ere erabiltzen da eta, zenbait euskalkitan egiten bada ere, ez da arte
posposizioarekin nahasi behar: bostak arte ez naiz etorriko; bostak artean
hemen egon dira.
Posposizioa duten forma batzuk ere aditzondo gisa erabiltzen dira:
honezkero, horrezkero, harrezkero. Euskalki guztietan ez bada, batzutan ondo
berezten dira honezkero, eta dagoeneko aditzondoak, (ikus Deklinabidea
kapituluan 1.4.4.6.3. puntua eta han ematen diren zehaztasunak).
d) Atzizki bidez eratorriko eta denbora adierazten duten aditzondoak ere
badira:
igandekari, urtekari (nominalizaturik ere erabiltzen da)
igandeka, urteka
igandero, urtero
Eta aditz izenkiei erantsi ohi zaizkienak ere badira, denbora adierazten
dutenak:
hiltzear, erortzear
ikusirik, eginik
ikusita, eginda
Azken hauek denbora kutsua ezezik, moduzkoa era badute beherago ikusiko
dugun bezala.
2.2.2.2.3. Denbora adierazten duten esaera adberbialak ere ez dira gutxi:
- galdekariak: noiztik hona, noiztik nora.
- bestelakoak: hemendik goiti, hemendik aurrera, ordutik aurrera, bapatean,
lehen-bai-lehen, noiz-edo-noiz, noizetik noizera aldian-aldian, urtean-urtean,
urtez-urte...
325