Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

-ik: alferrik, bakarrik, biluzik, hutsik, isilik, onik, pozik, zutik...
2. Adberbioa
Atzizki hau, partitibokoarekin nahastu behar ez dena, izenondoei (alferrik,
isilik) eta izen gutxi batzuei erasten zaie (pozik). Askoz ere maizago erasten
zaie, ordea, partizipioei (ikusirik, egonik), esaldi adberbialak sortuz.
Horrelako aditzondo horiek, partitiboak ez bezala, izenlagun bilakatzen
dituen -ko atzizkia onartzen dute (alferrikako, ikusiriko, edo ikusirikako).
Ikus, dena den Partitiboa, hirugarren atala, 1.5.1.
-ta: Atzizki hau ere, aurrekoa bezala, partizipioei erasten zaie, esaera
adberbialak sortuz (nekatuta, ikusita, esanda). Esaldi osoak bilaka daitezke,
noski, adizlagun atzizki honen bidez 1 :
(327) Gauza horiek esanda. banoa
Hala ere, adberbio soil bat 000 beste ere sortu du (nahita).
Aipaturiko atzizki hauen bidez sortutako aditzondoak trukagarriak dira
batzutan: ongi, eta ondo edo ederki eta ederto, esate baterako, edo osoki
eta osoro. Badirudi, halere, -ki eta -ik atzizkiak ezin direla beti eta besterik gabe
trukatu: onik eta ongi, bizirik eta biziki esate baterako, ez dira esanahi bereko
aditzondoak.
Goiko modu atzizki horien bidez sorturiko aditzondoen pareko edo antzeko
izan daitezke, azkenik, deklinabide atzizkien bidez sorturiko adizlagunak ere:
itsuan eta itsuki; oihuz eta oihuka; berriz eta berriro.
d) Aditzondo gisa erabiliak:
Gorago ere esan dugunez izenondo asko dira testuinguru jakinetan
aditwndo gisa erabiltzen direnak: aise, arin, azkar, bizkor, dotore, erraz, garbi,
gogor, lasai, zehatz, ziur, zuzen, aldrebes, apropos... (ikus bigarren atala
4.2.2.3.).
Badira, orabat, deklinazio atzizki eta guzti aditwndo gisa nolabait finkaturik
erabiltzen direnak. Instrumentalean batzuk: berriz, oinez, zinez, nekez, (nola
1 Horrelako formak aldagaitzak direla gogoratzea ez da beharbada alferrikakoa izango. gero eta
maizago irakurtzen eta entzuten baitira *irekitak, ikusitak eta antzekoak, ikusia/ikusiak, formen
analogiaz edo.
335