Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
aurtengo, inoizko, herenegungo, atzoko, betiko, geroko, biharko, etziko,
sekulako, ban arratseko, egundoko, etabar.
1.4.3.5. noizko/nongo eta noizkO/llorako
Hor goiko noizko albistea da hori? beste honako noizko agindu zizun?
honekin konpara badezazu, ordea, ohartuko zara batetik bi noizko horiek
formaz berdin direla, alde txiki batekin: bata nominalizatu eta noizkoa esan
daitekeela, izenlagun denez gero, nongoa esan daitekeen bezalaxe; bestea,
aldiz, ez. Bestetik, formaz kanpo balioari begiraturik, bata nongoa-ren pareko
sentitzen duzula, hots, izenlagun, eta bestea berriz geroxeago aztertu beharko
dugun norako-ren parekoago.
Bestela esan, bigarren horí destinatibo dela. Beraz,
I. noizko, izenlaguna, nongo-ren kidea.
II. noizko, destinatiboa, norako-ren kidea.
Bigarren hau geroxeago aztertuko dugu eta ikusiko ea izenlaguna ala
adizlaguna den.
1.4.3.6. zertako/zertarako (1)
Gauza bertsua gertatzen da nongo eta noizko galdekarien kide den zertakorekin,
berez (?) zertango beharko omen lukeenarekin; hots, galdekari bera
dugu, euskalki batzuetan bederen, leku genitibo eta destinatiborako.
Egia da, noizko-ren kasuan ez bezala, honetan bi forma desberdin ageri
direla, zertako eta zertarako, euskalki batzuetan bata eta besteetan bestea; ez
ordea, bata leku-genitiborako eta bestea destinatiborako, baizik bietarako bat
bakarra, bata nahiz bestea.
Gaur zertarako esaten edo gutxienez idazten den euskalkietan ere, haatik,
lehen idatzi ere zertako idazten zen. Kardaberazek, esate baterako, zertako dio;
Axularrek eta, zer esanik ez.
Zertako-rí zuzen-zuzen dagozkion fornlak ditugu igeritako (galtzak), laneko
(tresna), mezatako (liburua), lotako (txanoa), eta abar. Bai eta aditz
250