24.01.2013 Views

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

2. Adberbtoa<br />

Aditzaren aurre-aurrean paratzen dira, hau sintetikoa denean; eta laguntzailearen<br />

aurre-aurrean, berriz, perifrastikoa denean:<br />

(347) (a) Etorri omen da<br />

(b) Ba ote datar?<br />

(e) Ez bide da azaldu<br />

(d) Joan al da?<br />

Omen izena ezezik, aditz partikula ere bada. Eta hiztunak aditzaren aurrean<br />

omen sartzen duenean, esaldi hori besteri entzuna duela adierazten du,<br />

diotenez, entzun dudanez edo antzeko zerbait esango bailuen. Aditzetik aparte<br />

ere gertatzen da inoiz, esalditik eten batez berezita: etorri da, omen; eta aditza<br />

isilduta ere para daiteke, galdegaiari zein perpaus ordainari lotuta nahiz soilik:<br />

gaur omen, ez omen, omen. Bizkaierazko ei, aldiz, aditzaren aurrean baizik<br />

ezin daiteke eman:<br />

(348) Alejandro andiak negar egiten ei eban (p.B.S.T.250)<br />

Ote partikulak galdera eta zalantza adierazten duo Inoiz geroaldiaren bitartez<br />

ematen den inguru hau, garbiago eta zehatzago adierazten da partikula honen<br />

bidez, inolako anbiguotasunik gabe: non izango da? baino zehatzagoa da,<br />

beraz, non ote da? Omen bezala, hau ere aditzetik aparte eman daiteke,<br />

harridura inguro batez askotan: ni ote?, bai ote! Ez da, ordea inoiz bakarrik<br />

erabiltzen: *ote?<br />

Bide, dirudienez edo esateko erabiltzen dena, aditzaren aurrean ematen da<br />

beti: etorri bide da, hura bide duzu alkatea.<br />

Galdera marka entonazioaz beste, al partikulaz ere ematen da zenbait<br />

euskaIkitan (eta -a atzizkiaz beste zenbaitetan): etorri al haiz?<br />

Ustez edo antzeko kutsuren bat erasteko, bestetan juntagailua den edo<br />

partikula erabiltzen da: joan edo da.<br />

Partikula hauen erabil mugez (omen, ote eta bide partikulak, esate<br />

baterak:o, ezin dira al galdera markarekin elkartu; ba omen, ba ote, esaten diren<br />

bitartean, ba bide ez dirudi <strong>gramatika</strong>la...).<br />

343

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!