Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

2. Izenordatnak
aurrekoa batean nor den bezala bestean Andoni izatean datza, eta bata
bestearekin aldera daiteke:
(117) (a) Nor bere etxera joan dadila orain!
(b) Andoni bere etxerajoan dadila orain!
Hala ere, nor bere, berezirik idatzi arren, osagai bakar modura agertzen
zaigu, hautsi ezina da beraz, Andoni eta bere ez bezala. Adibidez:
baina ez,
(e) Andoni bere etxera joan zen = bere etxera joan zen Andoni
(d) Nor bere etxera joan zen
(e) *Bere etxerajoan zer nor
Era berean ulertu behar dira honako adibide hauek ere:
(118) (a) Nori berea da zuzenbidca (Hots: non herea ematea)
(b) Nork bere opilari ikatza
(e) Nor bere herriko edo erresumako arauaz diferentki eskiribatzen baitituzte
(Ax.169)
(d) Nor bere etxean bizi da
Nor aditz-jokoan eragina duten izen sintagmei dagozkien kasuetan bakarrik
joan daiteke: ergatiboan, absolutuan edo datiboan. Horregatik, honako honen
antzekoak ezinak dira:
(119) *Norekin bere lagunakjoango dira
Honetan bere erreflexiboari zor zaion jokabidea errespetatzen dela esan
daiteke nor bere itzuli honetan.
Nor-en ordez, esapide hauetan, bakoitza ezar daiteke esanahia aldatu gabe:
(120) (a) Bakoilza bere etxcrajoan dadila!
(b) Bakoilzari bcrca eman bchar zaio
Hala ere, esamolde jator hauen ordez zenbait euskaldunek bide bihurriago
eta traketsagoak nahiago izan dituzte. Honako han, adibidez, ez da oso
itxurazkoa:
59