Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

2.3.6. Ene/neure, hire/heure
2. Izenordalnak
Pertsona izenordainek eta erakusleek forma normalen parean forma
indartuak ere badituztela ikusi dugu. Bikoizketa hau bereziki interesgarria
gertatzen da izenordain horien genitiboan, zeren orduan forma indartuak izateaz
gainera, bihurkari ere badirela dirudi. Hortaz neure, heure, zeure, geure, (eta
neronen, herorren, zerorren, geron... ere bai?) izenordain bihurkariak ditugu.
Baina noiz erabili behar dira forma normalak eta noiz forma bihurkariak?
Lege zorrotzegirik ez dagoela esan daiteke edo erabat betetzen den legerik
behintzat ez. Hala ere, hona hemen eman ohi den araua:
"Erabil bedi genitibo bihurkaria baldin eta izenordain horrek aipatzen duen
pertsona edo izakia perpaus berean aurkitzen bada nor, nori edo nork
sintagma bezala"
Nor, nori eta nork sintagma hauek, aditza jokatua bada aditzean agertuko
dira eta, orduan, aditzari begiratzea komeni da sintagma horiek ageri diren ala
ez jakiteko.
(152) Ni neure etxcra joango naiz eta zu zeurera
Izan ere, ni eta zu (hauek direlarik neure eta zeure genitiboek aipatzen
dituzten pertsonak perpaus barman) nor sintagma bezala ageri dira perpausean:
Ni joango naiz eta Zu joango zara. Horrenbestez, forma bihurkariak erabil
bitez. Gauza bera izango genuke baldin eta perpauseko aditza jokatugabea
balitz:
(153) Nik badakit neure etxerajoaten
Remen ere, perpaus txertatuan nor sintagmarik ageri ez bada ere, ni dela
badakigu, perpaus nagusiko subjetua bera baita perpaus txertatu horren
subjetu. Horregatik, hemen ere izenordain bihurkaria agertuko da.
Baina ohar bat egin behar da: genitiboaren aurreko izango litzatekeen
sintagma horrek eta genitibodun sintagmak elkarrekin beste sintagma bat
osatzen badute, ez da aplikatzen delako erregela hori. Adibidez:
(154) (a) Ni eta nire lagunak ez gara ongi konpontzcn
(b) Aira eta haren problemck ez digute lasai egoten uzten
67