Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

3. Determinatzaileak
Badirudi horiek ezin direla kontatu egunoroko hizkeran, nahiz eta olerkian
edo metafora gisara erabiltzeko aukera izan. Hemen, ordea, egunoroko
mintzoaz ari gara.
b) Zenbakarriak edo kontagarriak: liburu, pezeta, gizon, erloju, ate, etab.
Badira beste zenbait, zenbakaitz nahiz zenbakarri izan daitezkeenak. Honela,
adibidez, sua :
(301) (a) Elurra ela sua gauza harrigarriak dira
(b) Mendi hartan bi su piztu dituzle
(e) Ez da•.• edozcin haizetxok itzal dezakeen su ahul bat bcsterik. (Mitx.•
18)
3.2.1.4.1. Arau orokorra
Esan dezagun, bada, norma bezala, zenbakaitz diren izenek ez dutela
artikulua besterik onartzen:
(302) (a) *Hamar haize
(b) *Bi ohore
(e) Ez zuan beraz haurride guzietan bat talo egiteko ere on zenik, eta halere
non zen irina, talo egiteko? (Eliss., 11-12)
(d) Beraz, adinarckin ezagutza cthorri zitzaitanean... (Eliss., 12)
(e) ...espcrantza izan balu bczala bideko lagun baten han ikhustea (Eliss., 4)
(f) Fortunak nahi izan zuen... (Eliss.,4)
Alde, inguru, aurre eta antzekoak ere sail honetan sar daitezke:
(303) (a) Aitzincan zohan gizonak bazituen oraino ehun bat urhats bcdcre
egitcko (Eliss.4)
(b) bcrtzc aldean den crrcka zolara yautsi baino lehen (Eliss. 4)
(e) Egia da hurbildik edo urrundik Piarrcs Adame ikhustcn zuena ohartzcn
zela bcrehala gauza OOtcz (Eliss. 6)
Hala ere, badirudi adjetibo bat sartzen dugularik tartean, norma hau ez dela
hain hertsia:
(304) (a) Egiten zuen haize 001. .. izigarria
(b) Egiten zucn haize izigarri bat
(e) Espantu handirekin mintzo zcn bere sudurraz eta ohore handi bat zitzaion
(Eliss.6)
109