Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Dena zenbatzailea bakarrik doa, izenik gabe:
(493) (a) Mutiko horrek dena daki
(b) Denak sartu ziren gela hartan
(e) Denek dakite ongi aski zer den
3. Detenntnatzaileak
Honen arabera, bada, zalantzazkoak ditugu ondoko esapide hauek:
(494) (a)? Ncska txiki denak hasi ziren dantzan
(b) ? Kukuso denak bildu nitucn
Guztia, ordea izen batekin ere agertzen da:
(495) (a) GuzlÍak belaunikatu zircn
(b) Ardi guztiak xuriak ziren han
(e) Mundu guztiak daki hori
Eta, dena-rekin gertatzen ez den moduan, determinatzen duen izen
sintagman izenondoak ere ager daitezke:
(496) (a) Neska txiki guztiak hasi zircn dantzan
(b) Kukuso goseti guztiak bildu nituen kutxan
Bi zenbatzaile orokor hauek errepika daitezke balio enfatikoa eman nahi
diegunean, izenondoekin gertatzen den bezala:
(497) (a) Zcr ikasi duzu: dena ala den dena?
(b) Egun guzti guztian ibili omen zen goiti eta beheiti
Oro zenbatzailearen jokabidea desberdina da. Lehenengo eta behin, izen
sintagmaren eskuineko aldean doa, beste bietan bezala, baina modu hauetara
erabiliz:
a) Izena artikulurik gabe + oro + kasu-marka:
(498) (a) Gizon oro hilkorra da
(b) Gizon orak behar luke pentsatu
(e) Idazle oraren kaltetan
b) Izena + artikulua + plurala + oro + kasu-marka:
(499) (a) Gizonak oro hilkorrak dira
(b) Gizonek orok esan dute
153