Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

2. Izenordatnak
(134) (a) Eta badirade chikiratuak zeruétaco resumagatic bere buruac chikiratu ukan
dituztenac (Leiz. Mt XIX, 12)
(b)Eguiazco Dolurequin gure buruac eta gure vitio guciak citiagu
condemnatzen... (Leiz. Othoitza ecclesiastic.)
(c) Zeuen buruon etsaiak (Ax. 82)
(Dena den, bada hemen istilu bat, egiatan azterketa sakonagoa merezi
lukeena. Alegia, gero eta zabaltzenago ari dira Ikusten naiz eta antzeko formak
Neure burua ikusten dut-en ordez. Askotan, jakina, bi egiturak dira zilegi eta
biek esanahi desberdina dute. Adibidez, neure burua hU dut '# hU naiz ez dira
inolaz ere baliokide. Baina neure burua gorrotatzen dut bezalako esapide
jatorraren ordez, gorrotatzen naiz eta antzeko trakeskeriak ugaltzen ari dira.
Dena den, azterketak esan beharko digu zein aditzekin diren zilegi jantzi
naizljantzi dut, hU da/hU du eta antzeko bikoteak).
2.3.2. Elkar
Elkar izenordain elkarkari edo erreziprokoa dugu. Eta izenordain dela esaten
dugunean berak bakarrik izen sintagma osa dezakeela diogu, hots: inolako
laguntzarik gabe. Beraz, mugatzailerik ere ez du ametitzen. Baina izen sintagma
osatzen duen neurrian, kasu markak har ditzake: elkar, elkarri, elkarren,
elkarrekin...
(135) Gizakiok e/kar maite dugu
Perpaus honetan elkar izen sintagma dugu, ondoko esaldian Andoni ere izen
sintagma den bezalaxe:
(136) Gizakiok Andoni maite dugu
Orobat, honako perpaus pareetan. ere paralelotasuna ongi ikusten ahal dugu:
(137) (a) Gu eIkarren ondoan gaude - Gu Andoniren ondoan gaude
(b) Zuek eIkarrekin joango zarete - Zuek Andonirekin joango zarete
E/kar izenordain anaforikoa dugu eta, horrenbestez,aurreko 000 antezedente
bat bilatu behar zaio perpausean. Honetan, bihurkariak bezala da. Hortaz,
goiko perpausean elkar-en aurrekoa gizakiok izango da edo gu edo zuek...
Esannahi baita, elkar-ek bere aurreko den izen sintagma horrek aipatzen duen
gauza bera aipatzen duela, erreferentzia bera dutela.
63