Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

(100) (a) Zerbait jan al duzu?
2. Izenordainak
Baina zerbaitek kalte egin diola pentsatu beharrean lagunaren ondoezaren
ituma baraurik egotea dela uste badut, orduan ez dut galdetuko (a), (b) baizik:
Nahiz:
(101) (b) Ezer jan al duzu?
(102) Ezer ez al duzu jan?
Alderantziz, baiezkako perpausetan ere zilegi litzateke honetarako izenordain
mugagabeak erabiltzea, nahiz eta ohitura hau hedatuegia ez egon:
(103) (a) Inork beti errua (Mendebalean). (Honen sinonimoa beste izenordainaz
baliatuz sortzen den itzulia: bestek beti errua)
(b) Dirua eta indarra, inork berdindu dezala (Bizkaian jasotako esaera,
Goierritik ekarria)
(e) Soi'iean dauzkatzun prakak inorenak dituzu (Gama). (Remen ere inorenak
=besterenak)
Baina hauetatik aparte, badirudi izenordain honek beste esanahi bat hartzen
duela:
(104) Nehork bidegabe bat egiten derazunean (Ax.331)
Azken hauetan ez dirudi norbait eta nehor-en artean alde handiegirik
dagoenik.
Beste honako honetan, berriz, nehor horrek bat edo bakoitza esan nahi
duela esan dezakegu:
(105) (a) Gazteko usantzak iarraikitzen ohi zaitza nehori zahartzean ere (Ax. 117)
(b) Niori ematen dio merecien pagua (Zib. Etxeb., b. 1294)
(e) Ikhararic egonen da nihor haren beldurrez (Zib. Etxeb., b. 1761)
(d) Finac declaratu, ohi du nihoren bicia (Zib. Etxeb., b. 1963)
(e) Nehork bere barrena du ezagutzeko gaitzena (Oihenarte, 330)
1noiz adberbioarekin maizago gertatzen da hori, dirudienez:
55