Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
b) Izenlagunak izango dira -ko eta -en atzizkien bidez osatuak diren
adjetiboak. Hauek, esana dugunez, izenaren ezkerretara kokatu ohi dira:
urrezko, mendiko, idazteko, etab. (Ikus Genitiboa deklinabidean).
Baina adjetiboa izen sintagmaren barnean ez ezik, predikatu osagarri madura
ere ager daiteke:
(507) (a) Liburu hori ederra da benetan
(b) Neska horiek oso atseginak ziren
Orain ere adjetiboak perpauseko beste izen sintagma baten ezaugarriren bat
adierazten digu. Kasu honetan liburua nolakoa den esaten zaigu 000 neskak
nolakoak ziren. Beraz, izen sintagma subjetuari buruzko informazioa ematen
digu adjetibo horrek. Hala ere, zenbait kasutan adjetiboa ager daiteke
perpauseko beste izen sintagma bati dagokiola:
(508) Gela zikin zikina utzi genuen
Hortaz, esan dezakegu adjetiboa bi lekutan ager daitekeela perpausean: izen
sintagma baten barnean izen bati lagunduz, nahiz predikatuaren barman,
osagarri predikatiboa osatuz.
4.1.2. Adjetiboen lekua
Izenondoa gaur egun izenaren eskuinean joan ohi da:
(509) Gure auzoko gizon berritsuari guztiok ihes egiten diogu
-garri atzizkiaz osatutako zenbait adjetibo, -ko atzizkia erantsiz gero
(izenlagun bihurtua gelditzen denez) izenaren ezkerretarajoan daiteke:
158
(510) (a) Izigarrizko lana burutu dute (vs.lan izigarria)
(b) Izarra baino edcrragoko andrca joan zait ihesi
Literaturan zehar aurki dezakegu adjetiboa izenaren ezkerretara,
(511) (a) Justu manamenduak (Zib. Etxeb., b. 215)
(b) Venial faltak (Zib. Etxeb., b. 301)
(e) Enganoso munduan (Zib. Etxcb., b. 3775)