Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

(26) Atera egin naiz
1. Hitz ordena
Lehenbiziko galderaren erantzunean aditzak badu irazkineko beste elernentu
bat ondoan eta, horrenbestez, den bezala ager daiteke, bera bakarrik.
Bigarrenean, berriz, aditza bakarrik denez irazkinean, egin aditzaren laguntza
hartzen duo Gauza bera ikusten da ondoko adibide honetan:
(27) Lengo igandean, Moxolo eta ni asi gaituk zaragia esku batez jaso baietz eta
ezetz, ta galdu eginnian (T. Agirre, Garoa)
1.4.2.5. Aditz trinkoa dugunean, aditza bera baldin bada galdegai, edota
irazkineko elernentu bakarra (edo, oraino, aditzaren baieztapena dugularik
galdegaia), ba- aurrizkia lotzen zaio.
Alabaina, joera bizi bizia dugu trinkoan jokatu aditzak perpaus eta irazkin
hastapenetan ez erabiltzeko (salbu agintekeran):
(28) (a) ?? Datar laguna
(b) ?? Dakit hori
(e) ?? Zuk bchintzat, daukazu
Literaturan horrelakoak aurki daitezkeen arren, kornunzki asertzio rnarka
lotu ohi zaio adizkerari, edo irazkineko elernenturen bat ezkerretik sartu:
(29) (a) Badator laguna
(b) Hor dator laguna
(e) Badakit hori
(d) Zuk bchintzat badaukazu
Esan gabe doa, orduan, aditza ba-rekin gisa horretan agertzen delarik,
aditzaz (edo honen baieztapenaz) beste galdegairik ez dagoela:
(30) (a) Caur datar, ez bihar
(b) ?Badator gaur, ez bihar
(e) Euskaldunek berek dute falta, eta ez euskarak (Axular, Cero, 1O§)
1.4.2.6. Bestaldetik, egia da solas rnailek edo solas moldeek ere oso
garrantzi handia dutela. Adibidez, zerbait kontatzen ari garenean, gertaera
segida bat ematen denean, sarritan, aditza perpaus hasieran (hobeki esanez,
irazkinaren hastapenean) eman ohi da, cRin erabili gabe orduan, non ez den
367