Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
2.2.2.7. Norbera, nor bere
Kontutan hartzekoak ditugu nor izenordainaz baliatuz osa daitezkeen beste
esapide hauek ere:
a) Norbera, bere horretan, izenordaintzat hartzen ahal dugu, nahiz eta nor +
bera modura osatua egon, Andoni bera esaten dugunean bezala. Horrek esan
nahi du, beste inolako elementurik gabe izen sintagma osa dezakeela:
(114) (a) Norberak dituen arazoak nahikoa ez balira
(b) Norbera arduratuko da gauzak bere lekuanjartzeaz
(e) Norberari axola ez badio, zer egingo dut nik?
Hortaz, norbera beste edozein izenordain bezala, izen sintagmak osatuz ager
daiteke perpausaren barnean, eta, hain zuzen, izen sintagmak ager daitezkeen
leku beretan.
(XVI mendean nork berak agertzen da. Hori froga bat gehiago izango
genuke nor bera eta Andoni bera sintagmen arteko erlazioaren alde. Zeren,
gaur norberak esaten dugun arren, Andonik berak esaten ahal baitugu).
Testu inguru hauetan, norbera-ren ordez, bakoitza ezar daiteke zentzua
aldatu gabe:
(115) Bakoitzak egin dezaIa cgin bchar ducna
Dena dela, Ekialdean norbera ez dute erabiltzen. Honen ordez, batbedera
erabili ohi da:
(116) Batbederak erran zucn = Bakoitzak csan zucn
b) Nor bere, zein bere, norbera: nor + bera gisara osatua dagoen bezala, nor
bere esapidea ere bi atalez osatua dago: nor batetik eta bere erreflexiboa
bestetik. Erreflexiboek aurreko edo antezedente bat eskatzen dute (cf. Andoni
bere arazoez ez da arduratzen. Hemen bere-ren erreferentea zein den jakiteko,
Andoni-ri begiratu behar diogu. Hots: kasu horretan, bere esaten duenak
Andoniren esango balu bezala da) eta beste honetan bere-ren aurrekoa nor
dugu. Jakina, kasu honetan nor ez da jadanik galdetzailea, norbait edo agian
hobeki, bakoitza-ren zentzukide den izenordain mugagabea baizik. Adibidez,
honako bi perpaus hauek zeharo paraleloak ditugu. Diferentzia bakarra here-ren
58