Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-[
Berdin esan dezakegu aho, aurpegi, sabel eta gorputz atalak adierazten
dituzten izenez:
(315) (a) Horrek badaki ongi aski sabela eta sakela bctctzen
(b) Ahoan sartu zucn zigarroa
Gizaki bakoitzak aho bat, aurpegi bat, sabel bat dituela badakigu. Eta
bakarrak diren neurrian, ezin bat erabili (beste edozein zenbatzailerekin
trukaketa egiterik ere ez dagoenez).
Beste batzutan, testuinguruak, izenlagunen baten bidez edo, emango dio
bakar izate hori (beraz, beste edozein zenbatzailerekin ezin erabili izatea):
(316) (a) Iturengo arotzak egin zuen gure herriko elizako dorreko ezkila
(b) Gela hartan bildu ziren lau langile eta Donostiako alkatea
Hala ere, izen zenbakaitzez mintzatu garenean, ikusi dugu adjetiboren bat
tartean baldin badago, bat mugatzailea sartzeko aukera dagoela:
(317) (a) Egiten zuen haizc bat izugarrla
(b) Egiten zuen haize izugarri bat
Orain ere antzera gertatzen zaigu. Normalena izango litzateke honelako
zerbait esatea:
(318) Eraman zucn pipa ahora
Batek, erretzen ari denean, pipa bat bakarra erretzen duelako. Hala ere,
begira adibide hauek:
(319) (a) Bazucn ahoarcn cskuincko ehokhoan pipa molZ bat bellZ-bcltza, estalki
hori batckin (Eliss. 6)
(b) Athorm bat bazucn soincan r-lhurra bezain ehurla (Eliss. 5)
(e) Altzinean kobrczko bothoin handi bat, hori horia (Eliss. 5)
Ikus daitekeenez, aldez aurretik dugun informazioak bat bakarrik dela esaten
badigu ere (beste zenbatzailerik ezin sartu, orduan), adjetiboren bat agertzen
baldin bada, bat jar diezaiokegu, emandako adibideetan ikus daitekeen
moduan.
112