Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
(lIS) (a) Norako duzu labana hori?
(b) Norako bchar duzu autoa?
(e) Nordko crosi zcnucn hainbcstc dolar?
Izenlaguna ere izan daitekeen, hori da arazoa. Zuzen esana al dago, alegia
edota nongo baino hobeki esana al dago norako ---euskararen usario eta lege
zaharrari begiratuz, noski- honako hauetan:
(116) (a) Norako bidca hartu zucn?
(b) Norako autobusa da hau?
Eta galdekari horren erantzun diren hauek zuzenak al dira, edota gutxienez
zaharrak: etxerako bidea, konbenturako galtzara, baserrirako estrata, zinerako
sarrera, zerurako nahiz infernurako bidea? Ohar, otoi, ez dela inola ere dudan
jartzen izen soilez osaturiko etxerako, konbenturako, baserrirako, eta gainerako
sintagmen jatortasuna, baizik horko, izenlagun gehi izenez, osatutakoena, eta
galdetzen ea sintagma hauetan -ra- beharrezkoa den. Bestela esan, ea norako
bidea hartu zuen? ala nongo bidea hartu zuen? den zaharrago, eta azken batean
norako izenlaguna ere ba den.
Gure eritzia hau da: horrelakoetan, azken urteotako jaidura gorabehera,
badirudi -ra- gabeko formak zaharragoak direla eta adineko euskaldunek,
euskalkirik gehienetan bederen, egungo egunean ere maizago erabiliak, nahiz
eta euskaldun gazteek, bizkaieraz batez ere, zenbait nongo izatea eta norako
izatea, ondotik izena darraionean ere, bereizi beharra somatzen duten. Adineko
euskaldun huts bati, ordea Elizako liburua badut etxean dioenean, liburua ez da
elizakoa, baizik elizarakoa erasotzeak ez du zentzurik; hark ez du horrelako
bereizkuntzarik somatzen.
Bestela esan, nongo beti izenlaguna den bezala, nvrako beti adizlaguna da,
edo nahiago bada, izan da. Beraz Bilhoko trena, Errenderiko autobusa, etxeko
zapatilak, kanposantuko bidetxiJ;orra, zeruko bidea, zineko sarrera eta abar
guztiz jatorrak dira eta guztiz zaharrak eta horiei -ra- erastea ez da inola ere
beharrezko, hizkuntzaren ---euskalkirik gehienen bederen- lege eta usarioei
errespetorik zar bazaie.
Horrenbestez lehen non;;o-zertako kasukotzat eman ditugun igeritako
;;altzak, laneko tresna, mezatako li/wrua... eta arestian aipatutako besteak,
Bilhoko trena eta abar, azken batean gauza bera dira, izenlagun bezalá nongo
eta llorako ez baitira bi.
256