Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-I
Horrek, hala ere, ez du esan nahi ezezkako polaritatea duten izenordain
hauek bakarrik (eta gainerako adberbioak ere berdin: inon, inondik, inora,
inoia, e.a.) (Ikus Aditzondoak) erabil daitezkeenik baiezkako ez diren
perpausetan. Besteak ere bai. Adibidez, honako perpaus hauek zilegi dira:
(96) (a) Norbait etorri da?
(b) Zerbait ez dago ongi
Baina hauek ez dira beste honako hauen zentzukide:
(97) (a) lnor etorri da?
(b) Ezer ez dago ongi
Galderazko edo ezezkako perpaus batean norbait eta inor, zerbait eta ezer,
biak, ager badaitezke ere, ez dute esanahi bera. Gutxi gora behera, absolutu
mugatuaren ogia eta partitiboaren artean ogirik izango genukeen diferentzia
bera izango dugu, norbait eta inor-en artean. Horrela, esan daiteke norbait,
zerbait eta sail honetakoek balio positiboagoa dutela inor eta ezer sailekoak
baino. Adibidez:
(98) (a) Zerbait ez dago ongi * (b) Ezer ez dago ongi
Lehena esaten duenak honako hau dio, funtsean: Bada zerbait ongi ez
dagoena, beste guztia agian ongi badago ere. Baina (b) dioenarentzat ezertxo
ere ez dago ongi, dena gaizki dago. Hortaz, ezer, inor, eta antzekoak ezezkako
perpaus batean ageri direnean, ezeztapena erabatekoa izan ohi da, zerbait eta
norbait-ekin ez bezala.
Galderazkoetan ere antzeko zerbait gertatzen da. Hemen, jakina,
ezeztapenak ez du zerikusirik, baina galdera guztiek zerbait suposatzen dute
aurretik eta galdera egileak espero izan dezake era bateko edo besteko
erantzuna. Adibidez:
(99) (a) Norbait etorri al da? * (b) Inor etorri al da?
Lehena dioenak egiazki norbait etorri dela suposatzen du eta galderaren
helburua uste hori bestek ziurtatzea izango da; (b) dioenak, berriz, ez du aldez
aurretik inor etorri denik suposatzen.
Era berean, eman dezagun lagun bat ikusten dudala ondoezik eta aurpegi
txarra duela. Nik pentsa nezake zerbait jan duela eta kalte egin diola janak. Hori
horrela bada, galdera egokia honako hau izango da:
54