24.01.2013 Views

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Euskal</strong> Gramatika. Lehen Urratsak-I<br />

4.2.2.3. lzenondoa eta aditzondoa<br />

Sarri samar adjetibo soilak:, inolak:o mugatzailerik gabe, adberbio funtzioa<br />

betetzen duela dirudi. Hori argi dago -ik atzizkia edo besteren bat erasten<br />

diogunean adjetiboari: bizirik, pozik, isilik, tristerik, osorik... Hauek adberbio<br />

direla esango dugu.<br />

Baina inolak:o atzizkirik gabekoak ere baditugu:<br />

(587) (a) Gogor ematcn badiozu hautsiko da<br />

(b) antzo jokatu duzu<br />

(e) Luze mintzatu zitzaigun<br />

(d) Merke erosi genituen liburuak<br />

Gogor, zintzo, luze eta merke, beste testuinguru batean izenondotzat<br />

hartzeko ez genuke inongo oztoporik izango, baina kasu honetan mugagabean<br />

doazelarik, beharbada aditzondotzat har litezke. Lehenbiziko hirurak: behintzat<br />

hala dirudite, zeren gogor, zintzo eta luze ez dirudi inongo izen sintagmari<br />

dagozkionik, aditzak: adierazten duen ekintzari baizik. Alegia, luze mintzatu<br />

esaten dugunean mintzatzeko moduaz ari gara. Hala ere, gauza ez dago hain<br />

argi merke-ren kasuan. Hemen merke nolabait liburuei dagokie eta ez, erosteko<br />

moduari.<br />

Dena dela, atzizkiren bat dutenean adberbiotzat hartzeko eskubide osoa<br />

dugu. Besteetan, ez dakigu. Hala ere, hauek denek nola galderari erantzuten<br />

baldin badiote, normalki adjetibo hori mugagabean joango zaigu. Bestalde,<br />

delak:o adjetibo-adberbio hori atzizkidun adberbio batez ordezka daitekeenean,<br />

adberbiotzat har liteke. Bestela ez. Adibidez:<br />

(588) (a) Gogor eman = gogorki (edo era gogorrean) eman<br />

(b) Zintzo jokatu =zintzoki jokatu<br />

(e) Luzc mintzaLu = luzaro mintzalU<br />

(d) Merke crosi :t: *merkeki erosi? era merkean erosi<br />

Hortaz, gogor, zintzo, eta luze kasu honetan adberbiotzat hartuko ditugu,<br />

baina ez merke.<br />

Horrela jokatuz gero' bestalde, ongi esplika daiteke zenbait adjetiboadberbioren<br />

anbiguitatea. Adibidez:<br />

174<br />

(589) Edurnc doLore ibiltzcn da

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!