Euskal gramatika lehen urratsak. I - Euskaltzaindia

Euskal Gramatika. Lehen Urratsak-[
1.4.4.6.2. zertako/zertarako (2)
Kasu bakoitzeko hirukotea osatzeko norako eta noizko'-ren ondoan
zerta(ra)ko gelditzen zaigu. Esan dugu hau berau, destinatiboa eta hainbestez
norako-ren kide izanik ere, idazle zaharretan, eta ez hain zaharretan, zertako
dela ia beti. Gaur ere hala da euskaldunik gehienen ahotan, zertarako-ren
laburpena dela batek baino gehiagok dioen arren esan eta entzuten dugun
zertako hori. Baina horrek ez dirudi horrela denik.
Aspaldiko urteotan, halere, hegoaldeko euskalkietan eta hiztun gazte ikasien
artean batez ere, zertarako ari da gailentzen hitz egiterakoan ere -idazterakoan
zer esanik ez- norako-ren analogiagatik edota etxeko atea eta etxerako atea
bereizteko izan daitezkeen arrazoi beragatik.
Ror dugu, ordea, usario zaharraren lekuko, ezertako(a) izenlaguna, -ragabe
beti ageri dena eta euskalki askotxotan trebea, egokia, ahUa esan nahi
duena. Ikus Kardaberazen pasarte hau:
(122) Bestc ascoc, guizon bat ecerlaco, edo ascotan gaia dala, 000 agudo bat dala
esaleco, Gaztclanialic arlu ta ba1cnliaz bezala, Ori 000 urlia demonio bat da.
diote... (Kardaberaz, Ag., 37)
Aditz nominalizatuen bidez galdekari horri ematen dizkiogun erantzunetan
ere -ra- gabeko formez baliatzen gara:
(123) (a) Neronck jalcko crosi dul
(b) Buruz ikaslcko ckarri dil
(e) Irakurtzeko ulZi dilliburua
Rorien antzeko -ra- dutenak, aldiz, jaterako, ikasterako, irakurtzerako eta
abar denborazko esanahiez hornitu dira hegoaldeko euskalkietan eta hainbestez
noizko galdekariari dagozkio, lehen esan bezala. Horiek ere, ordea, iparraldeko
euskalkietan -ra- gabe esan ohi dira.
Puntu honetan ere Axularren jokaerak zerbait argi diezagukeela uste dugu.
Hargan inoiz ez dira ageri zerta(ra)ko galdekariari dagozkion erakusleen
kasuetan hunetarako, horretarako, Izartarako, baizik beste hauek: hunetako
(gaiagorik eta anzatsuagorik...) eta hllnetakotzat, -ra- gabeak. Bigarren mailako
erakuslearenik ez darabil, ez horretako ez eta horretakotzat. Hirugarrenarena,
ordea, -ra- duena ere ageri da: hartarakotzat, bai eta horren ondoan hartako.
Hau, egia esa, gehienetan leku-genitiboa da; destinatiboa ere bai, halere. Ikus
biok:
260